نهج البلاغه - خطبه : 25 - رنجش امام علیه السلام از سستی...

25-  و من خطبة له (علیه السلام) و قد تواترت علیه الأخبار باستیلاء أصحاب معاویة على البلاد و قدم علیه عاملاه على الیمن و هما عبید الله بن عباس و سعید بن نمران لما غلب علیهما بسر بن أبی أرطاة فقام (علیه السلام) على المنبر ضجرا بتثاقل أصحابه عن الجهاد و مخالفتهم له فی الرأی فقال :
مَا هِیَ إِلَّا الْکُوفَةُ أَقْبِضُهَا وَ أَبْسُطُهَا إِنْ لَمْ تَکُونِی إِلَّا أَنْتِ تَهُبُّ أَعَاصِیرُکِ فَقَبَّحَکِ اللَّهُ

وَ تَمَثَّلَ بِقَوْلِ الشَّاعِرِ :
لَعَمْرُ أَبِیکَ الْخَیْرِ یَا عَمْرُو إِنَّنِی * عَلَى وَضَرٍ مِنْ ذَا الْإِنَاءِ قَلِیلِ
ثُمَّ قَالَ (علیه السلام) :
أُنْبِئْتُ بُسْراً قَدِ اطَّلَعَ الْیَمَنَ وَ إِنِّی وَ اللَّهِ لَأَظُنُّ أَنَّ هَؤُلَاءِ الْقَوْمَ سَیُدَالُونَ مِنْکُمْ بِاجْتِمَاعِهِمْ عَلَى بَاطِلِهِمْ وَ تَفَرُّقِکُمْ عَنْ حَقِّکُمْ وَ بِمَعْصِیَتِکُمْ إِمَامَکُمْ فِی الْحَقِّ وَ طَاعَتِهِمْ إِمَامَهُمْ فِی الْبَاطِلِ وَ بِأَدَائِهِمُ الْأَمَانَةَ إِلَى صَاحِبِهِمْ وَ خِیَانَتِکُمْ وَ بِصَلَاحِهِمْ فِی بِلَادِهِمْ وَ فَسَادِکُمْ فَلَوِ ائْتَمَنْتُ أَحَدَکُمْ عَلَى قَعْبٍ لَخَشِیتُ أَنْ یَذْهَبَ بِعِلَاقَتِهِ اللَّهُمَّ إِنِّی قَدْ مَلِلْتُهُمْ وَ مَلُّونِی وَ سَئِمْتُهُمْ وَ سَئِمُونِی فَأَبْدِلْنِی بِهِمْ خَیْراً مِنْهُمْ وَ أَبْدِلْهُمْ بِی شَرّاً مِنِّی اللَّهُمَّ مِثْ قُلُوبَهُمْ کَمَا یُمَاثُ الْمِلْحُ فِی الْمَاءِ أَمَا وَ اللَّهِ لَوَدِدْتُ أَنَّ لِی بِکُمْ أَلْفَ فَارِسٍ مِنْ بَنِی فِرَاسِ بْنِ غَنْمٍ .

هُنَالِکَ لَوْ دَعَوْتَ أَتَاکَ مِنْهُمْ * فَوَارِسُ مِثْلُ أَرْمِیَةِ الْحَمِیمِ ثُمَّ نَزَلَ (علیه السلام) مِنَ الْمِنْبَرِ .

 قال السید الشریف : أقول الأرمیة جمع رمیّ و هو السحاب و الحمیم هاهنا وقت الصیف و إنما خص الشاعر سحاب الصیف بالذکر لأنه أشد جفولا و أسرع خفوفا لأنه لا ماء فیه و إنما یکون السحاب ثقیل السیر لامتلائه بالماء و ذلک لا یکون فی الأکثر إلا زمان الشتاء و إنما أراد الشاعر وصفهم بالسرعة إذا دعوا و الإغاثة إذا استغیثوا و الدلیل على ذلک قوله : " هنالک لو دعوت أتاک منهم.
.
.
"

خطبه ای است از آن حضرت (علیه السلام):
 این خطبه را در آن هنگام فرموده است که اخبار پی درپی به آن حضرت رسیده بود که یاران معاویه بر شهرها مسلط شده اند و دو والی از طرف آن حضرت در یمن (محل ماموریت خود را ترک کرده) و نزد امیرالمومنین آمده بودند. این دو والی (عبدالله بن عباس) و (سعید بن نمران) بودند. (ترک محل ماموریت این دو نفر) هنگامی بود که (بسر بن ارطاه) بر آنان پیروزشده بود. امیرالمومنین در حالی که از سنگینی کردن یارانش از جهاد و مخالفت
با رای آن بزرگوار، سخت دلتنگ بود، به منبر رفته فرمود:

برای من جز کوفه نیست که در سلطه من قرار گرفته، قبض و بسط آن را در اختیار دارم. ای کوفه، اگر برای من چیزی نباشد جز تو، در حالی که بادهای برهم زننده در تو می وزد، خدا زشتت کند! در اینجا گفته شاعر را مثال آورد:

 سوگند به زندگانی پدر نیکوی تو ای عمرو، من بهره ای جز ته مانده ای اندک از این ظرف ندارم.
سپس فرمود:
 خبر به من رسیده است که بسر بن ارطاه مشرف به یمن گشته است. و سوگند به خدا، من اطمینان دارم که آنان به همین زودی دولت را از شما خواهند گرفت. (این تسلط) به جهت اجتماع و تشکل آنان در باطلشان و پراکندگی شما از حقتان می باشد. (این تسلط) به جهت نافرمانی شماست شما درباره پیشوایتان در حق، و اطاعت آنان از پیشوایشان در باطل، و ادای امانتی که به صاحب خود می نمایند و خیانتی که شما به صاحبتان روا می دارید و به جهت اصلاح و تنظیم امور که آنان در شهرهای خود به وجود می آورند و فسادی که شما در شهرهایتان به راه می اندازید. اگر من یکی از شما را به یک کاسه چوبین امین بدانم و آن را به او بسپارم، بیم آن دارم که آن کاسه چوبی را با متعلقاتش ببرد. بارخدایا، من این مردم را دچار ملالت کرده ام، آنان نیز مرا گرفتار ملالت نموده اند. من اینان را افسرده ساخته ام. آنان هم مرا افسرده و ناراحت کرده اند. بهتر از آنان را به جای آنان بر من عنایت فرما، و بدتر از من را به جای من نصیب آنان بنما. بارخدایا، دلهای آنان را بگداز و آب کن، چنانکه نمک در آب منحل می شود. هشیار باشید، سوگند به خدا، دوست دارم که به جای شما هزار مرد سوار از قبیله بنی فراس بن غنم داشتم. در چنین موقعیتی (که من دارم)، اگر آنان را می خواندی، سوارانی از آنان مانند ابرهای تندرو تابستانی به کمک تو می شتافتند.

سپس آن حضرت از منبر پائین آمد.