نهج البلاغه - حکمت : 78 - تفسیر قضا و قدر

وَ مِنْ کَلَامٍ لَهُ ( علیه السلام ) لِلسَّائِلِ الشَّامِیِّ لَمَّا سَأَلَهُ أَ کَانَ مَسِیرُنَا إِلَى الشَّامِ بِقَضَاءٍ مِنَ اللَّهِ وَ قَدَرٍ بَعْدَ کَلَامٍ طَوِیلٍ هَذَا مُخْتَارُهُ : وَیْحَکَ لَعَلَّکَ ظَنَنْتَ قَضَاءً لَازِماً وَ قَدَراً حَاتِماً لَوْ کَانَ ذَلِکَ کَذَلِکَ لَبَطَلَ الثَّوَابُ وَ الْعِقَابُ وَ سَقَطَ الْوَعْدُ وَ الْوَعِیدُ إِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ أَمَرَ عِبَادَهُ تَخْیِیراً وَ نَهَاهُمْ تَحْذِیراً وَ کَلَّفَ یَسِیراً وَ لَمْ یُکَلِّفْ عَسِیراً وَ أَعْطَى عَلَى الْقَلِیلِ کَثِیراً وَ لَمْ یُعْصَ مَغْلُوباً وَ لَمْ یُطَعْ مُکْرِهاً وَ لَمْ یُرْسِلِ الْأَنْبِیَاءَ لَعِباً وَ لَمْ یُنْزِلِ الْکُتُبَ لِلْعِبَادِ عَبَثاً وَ لَا خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضَ وَ مَا بَیْنَهُمَا بَاطِلًا ذلِکَ ظَنُّ الَّذِینَ کَفَرُوا فَوَیْلٌ لِلَّذِینَ کَفَرُوا مِنَ النَّارِ .

سخنی از آن حضرت (علیه السلام) است در پاسخ سوالی که یک مرد شامی از آن حضرت پرسید: (آیا رفتن به شام با قضا و قدر خداوندی بود؟) پس از سخنی طولانی فرمود: (وای بر تو، شاید تو گمان کرده ای که حرکت ما به سوی شام یک قضاء لازم و قدر حتمی بود؟! اگر چنین باشد پاداش و کیفر باطل می شود و وعده و تهدید ساقط می گردد. خداوند سبحان بندگان خود را بر مبنای اختیار، امر فرمود و برای برحذر داشتن آنان را نهی فرمود و مردم را بر اعمال آسان نه دشوار مکلف نمود و به اعمال اندک، پاداش فراوانی عنایت فرمود. خداوند جل شانه مغلوب معصیت کاران نشده و از روی اکراه اطاعت نمی شود و پیامبران را برای بازی نفرستاده و کتاب را بر بندگانش بیهوده نازل نفرموده است و آسمان ها و زمین و آنچه را که مابین آنها است، به لغو و باطل نیافریده است. این، گمان کسانی است که کفر ورزیدند، پس وای بر کفار از آتش دوزخ!