دسته بندی موضوعی احکام شرعی - ظهر

1-تشخيص ظهر
        برابر بودن ظهر شرعی با لحظه ای که سایه شاخص به صفر یا حداقل ممکن برسد
        729 - اگر چوب یا چیزی مانند آن را راست در زمین هموار فرو برند، صبح که خورشید بیرون می آید، سایه آن به طرف مغرب می افتد. و هر چه آفتاب بالا می آید،این سایه کم می شود. و در شهرهای ما در اول ظهر شرعی به آخرین درجه کمی می رسد،و ظهر که گذشت ، سایه آن به طرف مشرق برمی گردد. و هر چه خورشید رو به مغرب می رود، سایه زیادتر می شود. بنابر این وقتی سایه به آخرین درجه کمی رسید و دومرتبه رو به زیاد شدن گذاشت ، معلوم می شود ظهر شرعی شده است . ولی در بعضی شهرهامثل مکه که گاهی موقع ظهر سایه به کلی از بین می رود، بعد از آنکه سایه دوباره پیدا شد، معلوم می شود ظهر شده است .

2-سفر بعداز ظهر
        لزوم اتمام روزه برای مسافری که بعد از ظهر سفر کند
        1721 - اگر روزه دار بعد از ظهر مسافرت نماید، باید روزه خود را تمام کند، و اگر پیش از ظهر مسافرت کند، وقتی به حد ترخص برسد، یعنی به جایی برسد که دیوار شهر را نبیند و صدای اذان آن را نشنود، باید روزه خود راباطل کند، و اگر پیش از آن روزه را باطل کند، بنابر احتیاط کفاره نیز بر اوواجب است .

3-نافله ظهر
        استحباب نافله ظهر که هشت رکعت است
        764 - نمازهای مستحبی زیاد است و آنها را نافله گویند. و بین نمازهای مستحبی ،به خواندن نافله های شبانه روز بیشتر سفارش شده ، و آنها در غیر روز جمعه سی وچهار رکعتند، که هشت رکعت آن نافله ظهر و هشت رکعت نافله عصر و چهار رکعت نافله مغرب و دو رکعت نافله عشا و یازده رکعت نافله شب و دو رکعت نافله صبح می باشد. و چون دو رکعت نافله عشا را بنابر احتیاط واجب باید نشسته خواند،یک رکعت حساب می شود. ولی در روز جمعه بر شانزده رکعت نافله ظهر و عصر، چهاررکعت اضافه می شود.

        افزایش چهار رکعت به نوافل ظهر و عصر روز جمعه
        764 - نمازهای مستحبی زیاد است و آنها را نافله گویند. و بین نمازهای مستحبی ،به خواندن نافله های شبانه روز بیشتر سفارش شده ، و آنها در غیر روز جمعه سی وچهار رکعتند، که هشت رکعت آن نافله ظهر و هشت رکعت نافله عصر و چهار رکعت نافله مغرب و دو رکعت نافله عشا و یازده رکعت نافله شب و دو رکعت نافله صبح می باشد. و چون دو رکعت نافله عشا را بنابر احتیاط واجب باید نشسته خواند،یک رکعت حساب می شود. ولی در روز جمعه بر شانزده رکعت نافله ظهر و عصر، چهاررکعت اضافه می شود.

        سقوط نافله ظهر و عصر در سفر
        767 - نافله ظهر و عصر را در سفر نباید خواند. ولی نافله عشا را به نیت اینکه شاید مطلوب باشد، می تواند بجا آورد.

        تقدم نافله ظهر بر نماز ظهر و امتداد وقت آن تا وقتی که سایه شاخص دو هفتم آن شود
        768 - نافله نماز ظهر پیش از نماز ظهر خوانده می شود. و وقت آن از اول ظهراست تا موقعی که آن مقدار از سایه شاخص که بعداز ظهر پیدا می شود، به اندازه دو هفتم آن شود. مثلا اگر درازی شاخص هفت وجب باشد، هر وقت مقدارسایه ای که بعد از ظهر پیدا می شود به دو وجب رسید، آخر وقت نافله ظهر است .

        تقدیم نافله ظهر بر نماز ظهر و امتداد وقت آن تا وقتی که سایه شاخص دو هفتم آن شود
        768 - نافله نماز ظهر پیش از نماز ظهر خوانده می شود. و وقت آن از اول ظهراست تا موقعی که آن مقدار از سایه شاخص که بعداز ظهر پیدا می شود، به اندازه دو هفتم آن شود. مثلا اگر درازی شاخص هفت وجب باشد، هر وقت مقدارسایه ای که بعد از ظهر پیدا می شود به دو وجب رسید، آخر وقت نافله ظهر است .

        تقدم نافله عصر بر نماز عصر و امتداد وقت آن تا وقتی که سایه شاخص چهار هفتم آن شود
        769 - نافله عصر پیش از نماز عصر خوانده می شود. و وقت آن تا موقعی است که آن مقدار از سایه شاخص که بعد از ظهر پیدا می شود، به چهار هفتم آن برسد. و چنانچه بخواهد نافله ظهر یا نافله عصر را بعد از وقت آنها بخواند، بهتراست نافله ظهر را بعد از نماز ظهر، و نافله عصر را بعد از نماز عصر بخواند. وبنابر احتیاط واجب ، نیت ادا و قضا نکند.

        جواز تاخیر نافله ظهر و عصر از وقت آنها به شرط آنکه نیت ادا و قضا نکند
        769 - نافله عصر پیش از نماز عصر خوانده می شود. و وقت آن تا موقعی است که آن مقدار از سایه شاخص که بعد از ظهر پیدا می شود، به چهار هفتم آن برسد. و چنانچه بخواهد نافله ظهر یا نافله عصر را بعد از وقت آنها بخواند، بهتراست نافله ظهر را بعد از نماز ظهر، و نافله عصر را بعد از نماز عصر بخواند. وبنابر احتیاط واجب ، نیت ادا و قضا نکند.

        فضیلت خواندن نافله ظهر بعد از نماز ظهر در صورتی که بخواهد نافله ظهر را بعد از وقت مخصوص آن بخواند
        769 - نافله عصر پیش از نماز عصر خوانده می شود. و وقت آن تا موقعی است که آن مقدار از سایه شاخص که بعد از ظهر پیدا می شود، به چهار هفتم آن برسد. و چنانچه بخواهد نافله ظهر یا نافله عصر را بعد از وقت آنها بخواند، بهتراست نافله ظهر را بعد از نماز ظهر، و نافله عصر را بعد از نماز عصر بخواند. وبنابر احتیاط واجب ، نیت ادا و قضا نکند.

4-نماز ظهر
        باطل بودن نماز عصر در وقت مخصوص نماز ظهر
        731 - نماز ظهر و عصر هر کدام وقت مخصوص و مشترکی دارند: وقت مخصوص نماز ظهر از اول ظهر است تا وقتی که از ظهر به اندازه خواندن نماز ظهر بگذرد. و وقت مخصوص نماز عصر موقعی است که به اندازه خواندن نماز عصر وقت به مغرب مانده باشد، که اگر کسی تا این موقع نماز ظهر را نخواند، نماز ظهر اوقضا شده و باید نماز عصر را بخواند. و ما بین وقت مخصوص نماز ظهر و وقت مخصوص نماز عصر وقت مشترک نماز ظهر و نماز عصر است . و اگر کسی اشتباها نمازظهر یا عصر را در وقت مخصوص دیگری بخواند، نمازش صحیح است .

        قضا شدن نماز ظهر در وقتیکه بیش از چهار رکعت به مغرب فاصله نیست
        731 - نماز ظهر و عصر هر کدام وقت مخصوص و مشترکی دارند: وقت مخصوص نماز ظهر از اول ظهر است تا وقتی که از ظهر به اندازه خواندن نماز ظهر بگذرد. و وقت مخصوص نماز عصر موقعی است که به اندازه خواندن نماز عصر وقت به مغرب مانده باشد، که اگر کسی تا این موقع نماز ظهر را نخواند، نماز ظهر اوقضا شده و باید نماز عصر را بخواند. و ما بین وقت مخصوص نماز ظهر و وقت مخصوص نماز عصر وقت مشترک نماز ظهر و نماز عصر است . و اگر کسی اشتباها نمازظهر یا عصر را در وقت مخصوص دیگری بخواند، نمازش صحیح است .

        لزوم برگرداندن نیت به نماز ظهر اگر در وسط نماز عصر بفهمد که نماز ظهر را نخوانده است
        732 - اگر پیش از خواندن نماز ظهر سهوا مشغول نماز عصر شود و در بین نمازبفهمد اشتباه کرده است ، چنانچه در وقت مشترک باشد، باید نیت را به نمازظهر برگرداند. یعنی نیت کند که آنچه تا حال خوانده ام و آنچه را مشغولم و آنچه بعد می خوانم ، همه نماز ظهر باشد. و بعد از آنکه نماز را تمام کرد، نماز عصر رابخواند. و اگر در وقت مخصوص به ظهر باشد، باید نیت را به نماز ظهربرگرداند و نماز را تمام کند و بعد نماز عصر را بخواند و احتیاط آن است که دوباره نماز عصر را هم بعد از آن بخواند، و این احتیاط خیلی خوب است .

        لزوم خواندن نماز ظهر و عصر اگر تا مغرب به اندازه 5 رکعت وقت باقی باشد
        749 - کسی که مسافر نیست ، اگر تا مغرب به اندازه خواندن پنج رکعت نمازوقت دارد، باید نماز ظهر و عصر هر دو را بخواند. و اگر کمتر وقت دارد، باید فقطنماز عصر را بخواند و بعدا نماز ظهر را قضا کند. و اگر تا نصف شب به اندازه خواندن پنج رکعت نماز وقت دارد، باید نماز مغرب و عشا را بخواند. و اگرکمتر وقت دارد، باید فقط عشا را بخواند و بعدا باید نماز مغرب را بخواند وبه احتیاط واجب نیت ادا و قضا ننماید.

        لزوم خواندن نماز ظهر و عصر اگر مسافر تا مغرب به اندازه 3 رکعت وقت داشته باشد
        750 - کسی که مسافر است ، اگر تا مغرب به اندازه خواندن سه رکعت نمازوقت دارد، باید نماز ظهر و عصر را بخواند. و اگر کمتر وقت دارد، باید فقط عصررا بخواند و بعدا نماز ظهر را قضا کند. و اگر تا نصف شب به اندازه خواندن چهاررکعت نماز وقت دارد، باید نماز مغرب و عشا را بخواند. و اگر کمتر وقت دارد، باید فقط عشا را بخواند و بعدا مغرب را بدون نیت ادا و قضا بجا آورد.و چنانچه بعد از خواندن عشا معلوم شود که به مقدار یک رکعت یا بیشتر وقت به نصف شب مانده است ، باید فورا نماز مغرب را به نیت ادا بجا آورد.

        لزوم خواندن نماز عصر فقط اگر مسافر تا مغرب کمتر از 3 رکعت وقت داشته باشد
        750 - کسی که مسافر است ، اگر تا مغرب به اندازه خواندن سه رکعت نمازوقت دارد، باید نماز ظهر و عصر را بخواند. و اگر کمتر وقت دارد، باید فقط عصررا بخواند و بعدا نماز ظهر را قضا کند. و اگر تا نصف شب به اندازه خواندن چهاررکعت نماز وقت دارد، باید نماز مغرب و عشا را بخواند. و اگر کمتر وقت دارد، باید فقط عشا را بخواند و بعدا مغرب را بدون نیت ادا و قضا بجا آورد.و چنانچه بعد از خواندن عشا معلوم شود که به مقدار یک رکعت یا بیشتر وقت به نصف شب مانده است ، باید فورا نماز مغرب را به نیت ادا بجا آورد.

        بطلان نمازی که به نیت نماز ظهر شروع کرده و در بین آن می فهمد که نماز ظهر را قبلا خوانده است
        756 - اگر به نیت نماز ظهر مشغول نماز شود و در بین نماز یادش بیاید که نمازظهر را خوانده است ، نمی تواند نیت را به نماز عصر برگرداند، بلکه باید نمازرا بشکند و نماز عصر را بخواند. و همینطور است در نماز مغرب و عشا.

        وظیفه کسی که در بین نماز عصر نیت را به نماز ظهر برگرداند و دوباره یادش بیاید که نماز ظهر را خوانده بوده است
        757 - اگر در بین نماز عصر یقین کند که نماز ظهر را نخوانده است و نیت را به نماز ظهر برگرداند و داخل رکن شود و بعد یادش بیاید که نماز ظهر را خوانده بوده ، نمازش باطل است و باید نماز عصر را بخواند. ولی اگر پیش از داخل شدن در رکن یادش بیاید، باید نیت را به نماز عصر برگرداند و آنچه به نیت ظهرخوانده ، دوباره به نیت عصر بخواند، و نمازش صحیح است .

        لزوم برگرداندن نیت به نماز ظهر اگر در بین نماز عصر شک کند که ظهر را خوانده است یا نه
        758 - اگر در بین نماز عصر شک کند که نماز ظهر را خوانده یا نه ، باید نیت را به نماز ظهر برگرداند. ولی اگر وقت به قدری کم است که بعد از تمام شدن نماز مغرب می شود، باید به نیت نماز عصر، نماز را تمام کند و نماز ظهرش قضاندارد.

        ممنوعیت برگرداندن نیت از نماز عصر احتیاطی به نماز ظهر
        761 - اگر انسان نمازی را که خوانده احتیاطا دوباره بخواند و در بین نماز یادش بیاید، نمازی را که باید پیش از آن بخواند نخوانده است ، نمی تواند نیت را به آن نماز برگرداند. مثلا موقعی که نماز عصر را احتیاطا می خواند، اگر یادش بیاید نمازظهر را نخوانده است ، نمی تواند نیت را به نماز ظهر برگرداند.

        استحباب سوره جمعه در رکعت اول و سوره منافقون در رکعت دوم نماز ظهر روز جمعه
        987 - در نماز جمعه و در نماز ظهر روز جمعه ، مستحب است در رکعت اول بعد از"حمد" سوره "جمعه "، و در رکعت دوم بعد از "حمد" سوره "منافقین " بخواند. واگر مشغول یکی از اینها شود، بنابر احتیاط واجب نمی تواند آن را رها کند و سوره دیگر بخواند.

        جواز تبدیل سوره توحید یا کافرون به سوره جمعه و منافقین در نماز جمعه و یا نماز ظهر روز جمعه
        988 - اگر بعد از حمد مشغول خواندن سوره "قل هو الله احد" یا سوره "قل یا ایهاالکافرون " شود، نمی تواند آن را رها کند و سوره دیگر بخواند. ولی در نماز جمعه و نماز ظهر روز جمعه اگر از روی فراموشی به جای سوره "جمعه " و "منافقین " یکی از این دو سوره را بخواند، تا به نصف نرسیده می تواند آن را رها کند و سوره "جمعه " و "منافقین " را بخواند.

        ممنوعیت تبدیل سوره توحید و کافرون به جمعه و منافقین اگر عمدا آنها را انتخاب کرده باشد
        989 - اگر در نماز جمعه یا نماز ظهر روز جمعه عمدا سوره "قل هو الله احد"یا سوره "قل یا ایها الکافرون " بخواند، اگر چه به نصف نرسیده باشد، بنابراحتیاط واجب نمی تواند رها کند و سوره "جمعه " و "منافقین " را بخواند.

        وجوب آهسته خواندن حمد و سوره نماز ظهر و عصر برای مردان و زنان
        992 - بر مرد واجب است حمد و سوره نماز صبح و مغرب و عشا را بلندبخواند. و بر مرد و زن واجب است حمد و سوره نماز ظهر و عصر را آهسته بخوانند.