فضیلت نماز جعفر در حرم حضرت رضا علیه السلام
مؤلف گويد كه در اينجا چند مطلب است كه شايسته و مناسب است ذكرش: اول به سند معتبر از حضرت امام علي نقي عليه السلام منقول است كه هر كه را بسوي خدا حاجتي بوده باشد پس زيارت كند قبر جدم حضرت امام رضا عليه السلام را در شهر طوس و حال آنكه غسل كرده باشد و نزد سر آن حضرت دو ركعت نماز بكند و در قنوت نماز حاجت خود را بطلبد پس به درستي كه مستجاب مي شود مگر آنكه از براي گناهي يا قطع رحمي سؤال كند به درستي كه موضع قبر آن حضرت بقعه اي است از بقعه هاي بهشت و هيچ مؤمني او را زيارت نمي كند مگر آنكه حق تعالي او را از آتش جهنم آزاد مي كند و داخل بهشت مي گرداند
دوم علامه مجلسي نقل كرده از خط شيخ جليل شيخ حسين بن عبد الصمد والد شيخ بهايي كه شيخ ابو الطيب حسين بن احمد فقيه رازي رحمة الله عليه ذكر نموده كه هر كس زيارت كند حضرت امام رضا يا ديگر از ائمه عليهم السلام را پس در نزد آن امام بجاي آورد نماز جعفر را براي او نوشته شود به هر ركعتي ثواب كسي كه هزار حج و هزار عمره بجا آورده باشد و هزار بنده در راه خدا آزاد كرده باشد و هزار مرتبه به جهاد ايستاده باشد با پيغمبر مرسل و براي او است به هر گامي كه برمي دارد ثواب صد حج و صد عمره و صد بنده آزاد كردن در راه خداي تعالي و نوشته شود براي او صد حسنه و محو شود از او صد سيئه و كيفيت نماز جعفر در اعمال روز جمعه گذشت.
سوم روايت شده از محول سجستاني كه چون مأمون طلب كرد امام رضا عليه السلام را از مدينه به خراسان حضرت به جهت وداع با قبر پيغمبر صلي الله عليه و آله داخل مسجد شد و مكرر با قبر آن حضرت وداع مي كرد و بيرون مي آمد و برمي گشت نزد قبر و در هر دفعه صداي مباركش به گريه بلند بود من نزديك آن حضرت رفتم و سلام كردم بر او جواب داد پس تهنيت گفتم او را به آن سفر فرمود مرا زيارت كن همانا من بيرون مي شوم از جوار جدم و مي ميرم در غربت و دفن مي شوم در پهلوي هارون و شيخ يوسف بن حاتم شامي در در النظيم فرموده كه: روايت كردند جماعتي از اصحاب امام رضا عليه السلام كه آن حضرت فرمود زماني كه من خواستم بيرون بيايم از مدينه بسوي خراسان جمع كردم عيال خود را و امر نمودم ايشان را كه بر من گريه كنند تا بشنوم گريه ايشان را پس تقسيم كردم در بين ايشان دوازده هزار دينار و گفتم به ايشان كه من برنمي گردم بسوي عيالم هرگز پس گرفتم ابو جعفر جواد را و بردم او را به مسجد پيغمبر صلي الله عليه و آله و گذاشتم دست او را بر كنار قبر و چسبانيدم او را به آن قبر شريف و خواستم حفظ او را به سبب رسول خدا صلي الله عليه و آله و امر كردم جميع وكيلان و حشم خود را بشنيدن و اطاعت فرمايش او و آنكه مخالفت او را ننمايند و فهمانيدم ايشان را كه او قائم مقام من است.
سفر حضرت رضا علیه السلام به خراسان
سيد عبد الكريم بن طاوس روايت كرده كه: زماني كه مأمون حضرت امام رضا عليه السلام را طلبيد از مدينه به خراسان حضرت حركت فرمود از مدينه بسوي بصره و به كوفه نرفت و از بصره توجه فرمود بر طريق كوفه به بغداد و از آنجا به قم و داخل قم شد اهل قم پيشباز آن حضرت آمدند و با هم مخاصمه مي كردند در باب ضيافت آن حضرت و هر كدام ميل داشتند كه آن بزرگوار بر او وارد شود حضرت فرمود كه شتر من مأمور است يعني هر كجا او فرود آمد من آنجا وارد مي شوم پس آن شتر آمد تا در يك خانه خوابيد و صاحب آن خانه در شب آن روز در خواب ديده بود كه حضرت امام رضا عليه السلام فردا ميهمان او خواهد بود پس چندي نگذشت كه آن محل مقام رفيعي گشت و در زمان ما مدرسه معموره است و شيخ صدوق به سند خود از اسحاق بن راهويه نقل كرده كه گفت: چون امام رضا عليه السلام به نيشابور آمد و خواست از آنجا حركت نمايد جمع شدند خدمت آن حضرت اصحاب حديث و عرض كردند يا ابن رسول الله تو از نزد ما مي روي و براي ما يك حديثي نمي فرمايي كه ما استفاده كنيم آن را از جناب تو آن حضرت در عماري نشسته بود سر خود را بيرون نمود و فرمود شنيدم پدرم موسي بن جعفر فرمود شنيدم پدرم جعفر بن محمد فرمود شنيدم پدرم محمد بن علي فرمود شنيدم پدرم علي بن الحسين فرمود شنيدم پدرم حسين بن علي فرمود شنيدم پدرم امير المؤمنين علي بن ابي طالب عليه السلام فرمود شنيدم رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود شنيدم جبرئيل مي گفت شنيدم خداوند عز و جل فرمود لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ حِصْنِي فَمَنْ دَخَلَ حِصْنِي أَمِنَ مِنْ عَذَابِي(توحيد قلعه من است، هركه وارد قلعه من شد از عذابم ايمن گشت) اين حديث شريف را فرمود و حركت نمود چون شتر راه افتاد صدا زد ما را و فرمود بِشُرُوطِهَا وَ أَنَا مِنْ شُرُوطِهَا(به شرط هاى آن، و من از از شرط هاى آن هستم) و ابو الصلت روايت كرده كه: چون امام رضا عليه السلام به ده سرخ رسيد در وقتي كه به نزد مأمون مي رفت گفتند يا ابن رسول الله ظهر شده است نماز نمي كنيد پس فرود آمد و آب طلبيد گفتند آب همراه نداريم پس به دست مبارك خود زمين را كاويد آنقدر آب جوشيد كه آن حضرت و هر كه با آن حضرت بود وضو ساختند و اثرش تا امروز باقي است و چون داخل سناباد شد پشت مبارك خود را گذاشت به كوهي كه ديگها از آن مي تراشند و فرمود كه خداوندا نفع ببخش به اين كوه و بركت ده در هر چه در ظرفي گذارند كه از اين كوه تراشند و فرمود كه از براي آن حضرت ديگ ها از سنگ تراشيدند و فرمود كه طعام آن حضرت را نپزند مگر در آن ديگ ها پس از آن روز مردم ديگ ها و ظرف ها از آن تراشيدند و بركت يافتند.
پیاده رفتن شاه عباس به زیارت امام رضا علیه السلام
چهارم صاحب مطلع الشمس نقل كرده كه در بيست و پنجم ذي الحجه سنه هزار و شش شاه عباس اول وارد مشهد مقدس گرديد ديد كه حرم مطهر را عبد المؤمن خان اوزبكي غارت كرده و سواي محجر طلا ديگر چيزي در آنجا نگذاشته و در بيست و هشتم ذي الحجه از مشهد به هرات رفت و هرات را استرداد كرده بعد از نظم آنجا رجعت به مشهد نمود يك ماه در آنجا توقف نموده و صحن مقدس را مرمت كرده و خدام بقعه مباركه را احسان و رعايت فرموده معاودت به عراق فرمود و در اواخر سنه هزار و هشت مجددا شاه عباس به مشهد مقدس رفته زمستان را در آنجا گذرانيد و خدمت خادم باشي گري آستانه مقدسه را خود متقلد و مشغول بود چنانچه شبي با مقراض سر شمعها را مي گرفت شيخ بهايي عليه الرحمه بالبديهه اين رباعي را انشاد كرد (پيوسته بود ملايك عليين پروانه شمع روضه خلد امين مقراض به احتياط زن اي خادم ترسم ببري شهپر جبريل امين) و در سنه هزار و نه بنا به نذري كه شاه عباس كرده بود كه پياده به مشهد برود پياده به مشهد مشرف گشت و در بيست و هشت روز آن مسافت بعيده را قطع فرمود صاحب تاريخ عالم آرا اين اشعار در اين باب نگاشته غلام شاه مردان شاه عباس شه والا گهر خاقان امجد به طوف مرقد شاه خراسان پياده رفت با اخلاص بي حد تا آنكه گفته پياده رفت شد تاريخ رفتن ز اصفاهان پياده تا به مشهد و چون به مشهد مقدس رسيد صحن مبارك را وسعت داد و ايوان علي شير كه درگاه روضه متبركه از آنجا بوده و در يك گوشه صحن افتاده بود و بد نما بود در وسط قرار داد و ايواني مقابل آن در طرف ديگر بساخت و خياباني از دروازه غربي شهر تا شرقي طرح كردند كه از هر طرف به صحن رسيده از ميان ايوانها بگذشت و چشمه ها و قنوات احداث كرده به شهر آورد و نهري از ميان خيابان و حوضي بزرگ در وسط صحن احداث نمود كه آب از حوض گذشته به خيابان شرقي جاري شود و در بناهاي مذكور كتيبه ها به خط ميرزا محمد رضاي صدر الكتاب و علي رضاي عباسي و محمد رضاي امامي رسم شد و هم شاه عباس قبه مطهره را به طلا تذهيب كرد چنانچه در كتيبه قبه مطهره به آن اشاره شده و صورت آن كتيبه چنين است :
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِ، مِنْ عَظايِمِ تَوفيقاتِ اللَّهِ سُبحانَهُ، اَنْ وَفَّقَ السُّلْطانَ
به نام خدای بخشاینده مهربان از توفیقات بزرگ خدای سبحان این بود که موفق داشت
الْأَعْظَمَ،مَوْلي مُلُوكِ الْعَرَبِ وَالْعَجَمِ، صاحِبِ النَّسَبِ الطَّاهِرِ النَّبَوِيِّ، وَالْحَسَبِ
پادشاه بزرگ و سرور پادشاهان عرب و عجم دارای نسب پاک نبوی
الْباهِرِ الْعَلَوِيِّ،تراب اَقْدامِ خُدَّامِ هذِهِ الْعَتَبَةِ الْمُطَهَّرَةِ اللاَّهُوتِيَّةِ، غُبارِ نِعالِ
و حسب تابناک علوی خاک قدم خدام این عتبه پاکیزه آسمانی و غبار کفشهای زائرین این روضه
زُوَّارِ هذِهِ الرَّوْضَةِالْمُنَوَّرَةِ الْمَلَكُوتِيَّةِ، مُرَوِّجِ آثارِ اَجْدادِهِ الْمَعْصُومينَ،
نورانی ملکوتی رواج دهنده آثار اجداد معصومش
السُّلْطانِ بْنِ السُّلْطانِ، اَبُو المُظَفِّرشاه عَبَّاس الْحُسَيْنِيّ الْمُوسَوِيّ الصَّفَوِيّ
سلطان پسر سلطان پادشاه پیروزمندشاه عباس حسینی موسوی صفوی
بهادُرْخان، فَاسْتَسْعَدَ بِالْمَجيي ءِ ماشِياً عَلي قَدَمَيْهِ مِنْ دارِ السَّلْطَنَةِ اِصْفَهان،
بهادرخان پس سعادت یافت به آمدن باپای پیاده از پایتخت کشور یعنی اصفهان
اِلي زِيارَةِ هذَا الْحَرَمِ الْأَشْرَفِ، وَقَدْ تَشَرَّفَ بِزينَةِهذِهِ الْقُبَّةِ مِنْ خُلَّصِ
به زیارت این حرم شریف و تشرّف حاصل کرد به تزیین این گنبد از مال خالص
مالِهِ في سَنَةِ اَلْفٍ وَعَشْرٍ، وَتَمَّ في سَنَةِ اَلْفٍ وَسِتّ وَعَشَرَ.
خود در سال هزار و ده و اتمام پذیرفت در سال هزار و شانزده
در کرامات و معجزات حضرت رضا علیه السلام
پنجم شيخ طبرسي در اعلام الوري بعد از ذكر جمله اي از معجزات حضرت امام رضا عليه السلام گفته و اما آنچه ظاهر شده براي مردم از بعد از شهادت آن حضرت تا زمان ما از بركت مشهد مقدس آن حضرت و علامات و عجايبي كه مشاهده كردند خلق بسيار و عام و خاص تصديق آن نمودند و مخالف و مؤالف اقرار به آن نمودند بسيار بلكه از حد حصر خارج است و همانا در آن مشهد مقدس كور مادر زاد و ابرص شفا يافتند و دعاها مستجاب شده و حاجات برآورده شده و شدايد و ملمات برطرف شده و ما بسياري از اين ها را خود مشاهده كرديم و علم و يقيني كه شك در آن راه نيابد پيدا نموديم و شيخ اجل شيخ حر عاملي در اثبات الهداه بعد از نقل اين كلام از شيخ طبرسي فرموده كه مؤلف اين كتاب محمد بن الحسن الحر مي گويد كه من ديدم و مشاهده كردم بسياري از اين معجزات را همچنانكه شيخ طبرسي مشاهده نموده و يقين براي من حاصل شد همچنانكه براي او يقين حاصل شده بود در مدت مجاورت من در مشهد مقدس كه بيست و شش سال مي شود و شنيدم چيزهايي در اين باب كه از حد تواتر گذشته و در خاطر ندارم كه من دعا كرده باشم در اين مشهد و از خدا حاجتي خواسته باشم مگر آنكه برآورده شده الحمد لله و تفصيل را مقام گنجايش ندارد لهذا اكتفا كرديم به اجمال
مؤلف اين كتاب عباس قمي گويد كه در هر زمان آنقدر كرامات و معجزات از اين روضه مقدسه ظاهر مي شود كه احتياج به نقل وقايع گذشته نيست و ما در باب دوم در اعمال شب بيست و هفتم رجب اشاره كرديم به چيزي كه مناسب اين مقام بود و فعلا مقام را گنجايش تطويل نيست بهتر آنكه اين فصل را به همين جا ختم كنيم شعر را كه از جامي نقل شده در مدح آن حضرت نقل نماييم :
سَلامٌ عَلي آلِ طه وَيس سَلامٌ عَلي آلِ خَيْرِ النَّبِيّينَ
سلام بر خاندان طه و یاسین سلام بر خاندان بهترین پیمبران
سَلامٌ عَلي رَوْضَةٍ حَلَّ فيها اِمامٌ يُباهي بِهِ المُلْكُ وَالدّينُ
سلام بر روضه ای که مسکن گرفت در آن امامی که افتخار کند بدان مُلک و دین
امام بحق شاه مطلق كه آمد
حريم درش قبله گاه سلاطين
شه كاخ عرفان گل شاخ احسان
دُرِ دُرج امكان مه بُرج تمكين
عليّ بن موسي الرّضا كز خدايش
رضا شد لقب چون رضا بودش آيين
ز فضل و شرف بيني او را جهاني
اگر نبودت تيره چشم جهان بين
پي عطر روبند حُوران جنّت
غبار درش را بگيسوي مشكين
اگر خواهي آري بكف دامن او
برو دامن از هر چه جز اوست بر چين