احکام تبیان - پاسخ رهبری معظم به سوالات شرعی - شرایط عین موقوفه

2023 - اگر افرادی اقدام به جمع آوری پول از نیکوکاران و خرید خانه ای با آن به قصد حسینیه کنند، آیا اقدام آنان برای جمعآوری پول برای این کار کافی است تا حق وقف آن خانه را به عنوان حسینیه داشته باشند یا آن که باید برای این کار از صاحبانپول ها وکالت بگیرند؟ و از آن جا که در واقف شرط است که یا مالک باشد و یا در حکم مالک، و این افراد مالک نیستند، آیا بهصرف جمع آوری پول توسط آنان، بر آنان حکم مالک صدق می کند تا حق وقف داشته باشند؟
ج. اگر از طرف افراد خیر وکیل باشند تا خانه را بعد از خرید، به عنوان حسینیه وقف کنند، وقف آنان به وکالت از مالکینصحیح است .

2024 - آیا جنگل ها و مراتع طبیعی که انسان دخالتی در ایجاد آن ها ندارد و همان گونه که اصل چهل و پنجم قانون اساسیجمهوری اسلامی تصریح کرده از انفال محسوب می شوند، قابل وقف هستند؟
ج. در صحّت وقف، سابقه مالکیت شرعی خاص واقف شرط است و چون جنگل ها و مراتع طبیعی که از انفال و اموال عمومیهستند، ملک خاص کسی نیستند، در نتیجه وقف آن ها توسط هیچ فردی صحیح نیست .

2025 - فردی سهم مشاعی از یک زمین زراعی را خریده و آن را به طور رسمی به نام پسرش نموده، آیا جایز است این زمینرا که برای پسرش خریده است، وقف کند؟
ج. مجرّد ثبت ملک به نام کسی، ملاک مالکیت شرعی فردی که ملک به نام او به ثبت رسیده، نیست، در نتیجه اگر پدر بعد ازخرید زمین و ثبت آن به نام پسرش، آن را به او هبه کرده و قبض آن نیز به طور صحیح محقق شده باشد، در این صورت حقندارد آن را وقف کند زیرا مالک آن نیست، ولی اگر فقط سند زمین را به نام او کرده و زمین در مالکیت خودش باقی مانده باشد،او از نظر شرعی مالک آن است و حق دارد آن را وقف کند .

2026 - اگر مسئولین شرکت نفت و سازمان زمین شهری مقداری از زمین های تحت اختیار خود را برای ساخت مساجد ومدارس علمیه اختصاص بدهند و علاوه بر انشاء صیغه وقف، قبض و اقباض هم صورت بگیرد، آیا این زمین ها موقوفه محسوبمی شوند و احکام وقف بر آن ها مترتّب می گردد؟
ج. اگر این زمین ها از اموال عمومی دولت باشند و مصرف خاصی برای آن ها تعیین شده باشد قابل وقف نیستند ولی اگر ازاراضی مواتی باشند که ملک کسی نیستند و در اختیار دولت یا شرکت نفت و یا سازمان زمین شهری باشند، احیاء آن ها با اجازهمسئولین مربوطه به عنوان مسجد یا مدرسه و مانند آن اشکال ندارد .

2027 - آیا شهرداری حق دارد بعضی از املاک خود را در جهت مصالح عمومی وقف نماید؟
ج. این امر تابع حدود اختیارات قانونی شهرداری و خصوصیت ملک است، بنا بر این اگر از املاکی باشد که شهرداری از نظرقانونی حق دارد آن ها را به مصالح عمومی شهر از قبیل درمانگاه یا بیمارستان یا مسجد و یا امور دیگر اختصاص بدهد، در اینصورت اشکال ندارد، ولی اگر از املاکی باشد که مخصوص استفاده برای امور مربوط به شهرداری است، حق ندارد آن ها را وقفکند .