احکام تبیان - پاسخ رهبری معظم به سوالات شرعی - وقت نماز

345 - دلیل مذهب شیعه در مورد وقت نمازهای روزانه چیست؟ همان گونه که می دانید اهل سنت، با داخل شدن وقت نمازعشا، نماز مغرب را قضا می دانند و همچنین در مورد نماز ظهر و عصر هم به همین ترتیب است. لذا معتقدند که وقتی وقتنماز عشا داخل شد و امام جماعت برای خواندن آن بپاخاست، مأموم نمی تواند همراه او، نماز مغرب را بخواند و نماز مغرب وعشا را در یک زمان به جا آورد.
ج. دلیل شیعه، اطلاق آیات قرآنی و سنّت شریف است، به اضافه روایاتی که به خصوص دلالت بر جواز جمع دارند. نزد اهلسنت هم روایاتی وجود دارد که دلالت بر جواز جمع بین دو نماز در وقت یکی از آن دو می کند .

346 - با توجه به این که آخر وقت نماز عصر، مغرب است و آخر وقت نماز ظهر نزدیک مغرب است به مقداری که برای خواندننماز عصر به آن نیاز است، می خواهم سؤال کنم که منظور از مغرب چیست؟ آیا مراد زمان غروب خورشید است یا زمانی که اذانمغرب طبق افق هر مکانی گفته می شود؟
ج. وقت نماز عصر تا غروب آفتاب است .

347 - فاصله زمانی بین غروب خورشید و اذان مغرب چند دقیقه است؟
ج. ظاهر این است که با اختلاف فصل های سال تفاوت می کند .

348 - من تا دیر وقت سر کارم هستم، به طوری که ساعت یازده شب به منزل بر می گردم و در هنگام کارهم به خاطر کثرتمراجعه کنندگان وقت خواندن نماز مغرب و عشا را ندارم. آیا خواندن نماز مغرب و عشا بعد از ساعت یازده شب صحیح است؟
ج. اگر از نصف شب به تأخیر نیفتد، اشکال ندارد، ولی تلاش کنید که از ساعت یازده شب به تأخیر نیفتد بلکه تا می توانیدنماز را در اول وقت آن بخوانید .

349 - چه مقدار از نماز اگر در وقت ادا واقع شود، نیت ادا صحیح است؟ در صورت شک در این که این مقدار، داخل وقت واقعشده یا خیر، وظیفه چیست؟
ج. وقوع یک رکعت نماز در داخل وقت برای این که نماز، ادا محسوب شود، کافی است و در صورت شک در این که وقت لااقلبه مقدار یک رکعت باقی است یا خیر، نماز را به قصد مافی الذمّه بخوانید .

350 - سفارتخانه ها و کنسولگری های جمهوری اسلامی ایران در خارج، جدول های زمانی برای تعیین اوقات شرعی پایتختها و شهرهای بزرگ تهیه می کنند. سؤال این است که تا چه مقدار می توان به این جدولها اعتماد کرد؟
ج. معیار در احراز دخول وقت، حصول اطمینان برای مکلّف است، و اگر برای او اطمینان به مطابقت این جدولها با واقع حاصلنشود، باید احتیاط نموده و صبر کند تا یقین به داخل شدن وقت شرعی نماید .

351 - نظر شما درباره فجر صادق و کاذب چیست؟ و نمازگزار در این مورد چه تکلیفی دارد؟
ج. معیار شرعی در مورد وقت نماز و روزه، فجر صادق است و احراز آن موکول به تشخیص مکلّف است .

352 - مسئولین یکی از دبیرستان های تمام وقت، نماز جماعت ظهر و عصر را ساعت دو بعد از ظهر، کمی قبل از شروعدرسهای شیفت عصر اقامه می کنند. علت تأخیر، این است که درسهای شیفت صبح، چهل و پنج دقیقه قبل از ظهر شرعیتعطیل می شود و نگهداشتن دانش آموزان تا ظهر شرعی مشکل است. با توجه به اهمیت اقامه نماز در اول وقت، نظر شریف
خود را در این باره بیان فرمایید. ج. تأخیر نماز جماعت برای این که نمازگزاران در نماز حاضر شوند، با این فرض که در اول وقت در مدرسه نیستند، اشکال ندارد .

353 - آیا باید نماز ظهر بعد از اذان ظهر و نماز عصر بعد از دخول وقت آن خوانده شود؟ و همچنین آیا نماز مغرب و عشا همباید هر کدام در وقت خود خوانده شوند؟
ج. بعد از داخل شدن وقت دو نماز، مکلّف در خواندن هر دو نماز پشت سر هم به صورت جمع و یا خواندن هر یک در وقتفضیلت خود مخیر است .

354 - با توجه به این که امروزه با فراوانی ساعت، یقین به طلوع فجر ممکن است، آیا باید در شب های مهتابی برای خواندننماز صبح به مدت پانزده تا بیست دقیقه صبر کرد؟
ج. فرقی بین شب های مهتابی و غیر مهتابی در طلوع فجر، وقت فریضه صبح و وجوب امساک برای روزه گرفتن نیست، هرچنداحتیاط در این زمینه خوب است .

355 - آیا مقدار اختلاف اوقات شرعی میان استان ها که بر اثر اختلاف افقهای آن ها به وجود می آید، در اوقات سه گانهنمازهای یومیه به یک اندازه است؟ مثلاً بین دو استان در وقت ظهر بیست وپنج دقیقه تفاوت است، آیا در بقیه وقت های نمازهم این اختلاف وجود دارد و به همین مقدار است؟ یا این که مقدار آن در وقت نماز صبح و مغرب و عشا تفاوت می کند؟
ج. مجرّد یکی بودن مقدار تفاوت بین دو منطقه در طلوع فجر یا زوال آفتاب یا غروب خورشید، مستلزم اتحاد در سایر اوقاتنیست، بلکه غالباً مقدار اختلاف بین شهرها در اوقات سه گانه با هم تفاوت دارد .

356 - اهل سنّت نماز مغرب را قبل از مغرب شرعی می خوانند، آیا جایز است در ایام حجّ و غیر آن به آن ها اقتدا کرده و بههمان نماز اکتفا کنیم؟
ج. معلوم نیست که نماز آن ها قبل ازداخل شدن وقت باشد و شرکت در نماز جماعت آن ها و اقتدا به آنان اشکال ندارد ومجزی است، ولی درک وقت نماز ضروری است، مگر این که خود وقت هم از موارد تقیه باشد .

357 - خورشید در دانمارک و نروژ در تابستان ساعت چهار صبح طلوع نموده و ساعت 23غروب می کند، و با رعایت ذهابحمره مشرقیه و بین الطلوعین، باید حدود 22 ساعت روزه گرفته شود، تکلیف من درباره نماز و روزه چیست؟
ج. مکلف باید در مورد اوقات نمازهای یومیه و روزه همان افق محل سکونت خود را رعایت کند، ولی اگر روزه گرفتن بر اثرطولانی بودن روز، غیر مقدور یا حرجی باشد، ادای آن ساقط و قضای آن واجب است .

358 - رسیدن نور خورشید به زمین تقریباً هفت دقیقه طول می کشد. آیا ملاک پایان وقت نماز صبح، طلوع خورشید است یارسیدن نور آن به زمین؟
ج. ملاک طلوع خورشید، دیدن آن در افق مکان نمازگزار است .

359 - رسانه های گروهی اوقات شرعی هر روز را یک روز قبل از آن اعلام می کنند، آیا اعتماد بر آن و بنا گذاشتن بر دخولوقت نماز بعد از پخش اذان از رادیو و تلویزیون جایز است؟
ج. اگر برای مکلّف اطمینان به دخول وقت از طریق مذکور حاصل شود، می تواند بر آن اعتماد کند .

360 - آیا وقت نماز به مجرد شروع اذان آغاز می شود؟ یا این که باید صبر نمود تا اذان تمام شود و سپس شروع به خواندننماز کرد؟ آیا روزه دار جایز است به مجرد شروع اذان افطار نماید یا این که باید صبر کند تا اذان تمام شود؟
ج. اگر اطمینان حاصل شود که اذان از هنگام داخل شدن وقت شروع شده، صبر کردن تا پایان اذان لازم نیست .

361 - آیا نماز کسی که نماز دوم را بر اوّلی مقدّم داشته، مثلاً نماز عشا را جلوتر از مغرب خوانده، صحیح است؟
ج. اگر بر اثر اشتباه یا غفلت نماز دوم را مقدّم داشته و بعد از تمام شدن نماز متوجه شده، نماز او صحیح است. ولی اگر عمدی بوده، باطل است .

362 - با عرض سلام و تحیت، در آستانه ماه شریف و مبارک رمضان و با توجه به توسعه شهرها وعدم امکان تشخیص دقیقلحظه طلوع فجر، خواهشمند است نظر شریف خود را در مورد زمان امساک برای روزه و اقامه نماز صبح اعلام فرمایید.
ج. مقتضی است که مؤمنین محترم ـ ایدهم اﷲ تعالی ـ جهت رعایت احتیاط در مورد امساک روزه و وقت نماز صبح، همزمانبا شروع اذان صبح از رسانه ها برای روزه امساک نمایند و حدود پنج الی شش دقیقه بعد از اذان، شروع به ادای فریضه صبحنمایند .

363 - وقت نماز عصر تا اذان مغرب است یا تا هنگام غروب آفتاب؟ نیمه شب شرعی برای نماز عشا و بیتوته در منی چه وقتاست؟
ج. آخر وقت نماز عصر تا غروب آفتاب است، و برای محاسبه نیمه شب، شب را از اول غروب تا اذان صبح حساب کنند، بنابراین تقریباً یازده ساعت و یک ربع بعد از ظهر شرعی آخر وقت نماز مغرب و عشا است .

364 - اگر کسی در بین نماز عصر متوجه شود که نماز ظهر را نخوانده است، چه تکلیفی دارد؟
ج. اگر به خیال این که نماز ظهر را خوانده است به نیت نماز عصر مشغول نماز شود و در بین نماز بفهمد که قبلاًً نماز ظهر رانخوانده است، در صورتی که در وقت مشترک نماز ظهر و عصر است، باید بلافاصله نیت خود را به نماز ظهر برگرداند و نماز را تمامکند و پس از آن، نماز عصر را به جا آورد، و اگر این اتفاق در وقت مخصوص به نماز ظهر (1) افتاده باشد، احتیاط واجب آن استکه نیت را به نماز ظهر برگرداند و نماز را تمام کند ولی بعداًً هر دو نماز (ظهر و عصر) را به ترتیب به جا آورد، و همین تکلیف درمورد نماز مغرب و عشا نیز هست. 1. وقت مخصوص نماز ظهر از اول ظهر است تا وقتی که از ظهر به اندازه خواندن نماز ظهر بگذرد که برای غیر مسافر چهار رکعت و برایمسافر دو رکعت است .