احکام تبیان - پاسخ رهبری معظم به سوالات شرعی - نماز جماعت

551 - امام جماعت در نماز باید چه نیتی بکند؟ آیا نیت جماعت باید بکند یا نیت فرادی؟
ج. اگر بخواهد فضیلت نماز جماعت را درک کند، باید قصد امامت و جماعت کند، و اگر بدون قصد امامت نماز، مشغول آنشود، نماز وی و اقتدای دیگران به او اشکال ندارد .

552 - در اماکن نظامی هنگام بر پایی نماز جماعت که در وقت اداری است، تعدادی از نظامیان به خاطر شرایط کاری در آن شرکت نمی کنند، با آن که انجام آن کارها بعد از وقت اداری و یا در روز بعد ممکن است. آیا این عمل سبک شمردن نماز است؟
ج. بهتر است برای درک فضیلت نماز اول وقت و جماعت، کارهای اداری به گونه ای تنظیم شود که آن ها بتوانند این فریضهالهی را به صورت جماعت و در کمترین مدت بخوانند .

553 - نظر جناب عالی درباره انجام کارهای مستحبّی مثل نماز مستحبّ یا دعای توسل و یا سایر دعاهای طولانی که قبل یا بعد از نماز جماعت و یا در اثنای آن در نماز خانه ادارات دولتی برگزار می شود و بیشتر از نماز جماعت طول می کشد، چیست؟
ج. دعاها و اعمال مستحبّی زائد بر فریضه الهی نماز جماعت که از شعائر اسلامی است، اگر منجر به تضییع وقت اداری وتأخیر در انجام کارهای واجب شود، اشکال دارد .

554 - آیا اقامه نماز جماعت دوم در نزدیکی مکانی که نماز جماعت در آن جا با حضور تعداد زیادی از نمازگزاران اقامه میشود، و صدای اذان و اقامه آن شنیده می شود، صحیح است؟
ج. اقامه نماز جماعت دوم اشکال ندارد، ولی مناسب است که مؤمنین در یک مکان اجتماع کرده و همگی در یک نماز جماعتشرکت کنند تا بر عظمت مراسم دینی نماز جماعت افزوده شود .

555 - بعضی از اشخاص هنگام برپایی نماز جماعت، اقدام به خواندن نماز فرادی می کنند، این کار چه حکمی دارد؟
ج. این عمل اگر تضعیف نماز جماعت و اهانت و بی احترامی به امام جماعتی که مردم اعتماد به عدالت او دارند، محسوبشود، جایز نیست .

556 - در محله ای چند مسجد وجود دارد که در همه آن ها نماز جماعت اقامه می شود، خانه ای بین دو مسجد واقع شدهکه فاصله آن از یک مسجد ده خانه و از دیگری دو خانه است، در این خانه هم نماز جماعت اقامه می شود، این نماز جماعت چهحکمی دارد؟
ج. سزاوار است که اقامه نماز جماعت وسیله وحدت و انس باشد، نه این که باعث ایجاد جو اختلاف و تفرقه گردد، در هر صورتاقامه نماز جماعت در خانه مجاور مسجد، اگر باعث اختلاف و پراکندگی نگردد، اشکال ندارد .

557 - آیا جایز است شخصی بدون اجازه امام جماعت راتب مسجد که مورد تأیید مرکز اداره امور مساجد است، در آن مسجدنماز جماعت اقامه کند؟
ج. اقامه نماز جماعت متوقف بر اجازه امام جماعت راتب مسجد نیست، ولی بهتر است کسی مزاحم امام جماعت راتب مسجدهنگام حضور وی در آن مسجد برای اقامه نماز جماعت نشود، و حتی اگر ایجاد مزاحمت برای او موجب برانگیخته شدن فتنه ومانند آن شود، حرام است .

558 - اگر گاهی امام جماعت سخنی بگوید و یا مزاحی کند که خوشایند و مناسب شأن عالم دینی نباشد، آیا با این کار از عدالت ساقط می شود؟
ج. اگر مخالف شرع نباشد، ضرری به عدالت نمی زند .

559 - آیا اقتدا به امام جماعت بدون شناخت واقعی او جایز است؟
ج. اگر عدالت او نزد مأموم به هر طریقی ثابت باشد، اقتدا به او جایز و نماز جماعت صحیح است .

560 - اگر شخصی اعتقاد به عدالت و تقوای فردی داشته باشد و در همان زمان معتقد باشد که شخص مزبور در مواردی به اوظلم کرده است، آیا می تواند او را به طور کلی عادل بداند؟
ج. تا برای او احراز نشود که عمل آن امام جماعت که او آن را ظلم می شمارد، با علم و اختیار و بدون مجوّز شرعی بوده، مجازنیست که حکم به فسق او نماید .

561 - آیا اقتدا به امام جماعتی که می تواند امر به معروف و نهی از منکر کند، ولی انجام نمی دهد، جایز است؟
ج. مجرد ترک امر به معروف و نهی از منکر که ممکن است بر اثر عذر مقبولی نزد مکلّف باشد، به عدالت ضرر نمی زند و مانعاقتدا به او نیست .

562 - به نظر شما معنای عدالت چیست؟
ج. عدالت عبارت از حالت نفسانی است که باعث می شود انسان همیشه تقوایی داشته باشد که مانع از ترک واجبات یا انجاممحرمات شرعی است، و برای احراز آن، حسن ظاهر، کافی است .

563 - ما تعدادی جوان هستیم که در تکیه ها و حسینیه ها دور هم جمع می شویم و هنگام رسیدن وقت نماز فرد عادلی رامقدم کرده و برای نماز به او اقتدا می کنیم. ولی بعضی از برادران به این کار اشکال نموده و می گویند امام راحل (ره) خواندننماز پشت سر غیر عالم دینی را حرام می داند، وظیفه ما چیست؟
ج. با دسترسی به روحانی، به غیر روحانی اقتدا نکنند .

564 - آیا دو نفر می توانند نماز جماعت اقامه کنند؟
ج. اگر مراد تشکیل نماز جماعتی است که مرکب از امام و یک مأموم باشد، اشکال ندارد .

565 - اگر مأموم در نماز جماعت ظهر و عصر حمد و سوره را برای تمرکز ذهن قرائت کند با این که بر او واجب نیست، نماز اوچه حکمی دارد؟
ج. در نمازی که باید آهسته خوانده شود، مثل نماز ظهر و عصر، قرائت برای او جایز نیست حتی اگر برای تمرکز ذهن باشد .

566 - اگر امام جماعت با دوچرخه برای اقامه نماز جماعت برود و همه قوانین عبور و مرور را رعایت کند، چه حکمی دارد؟
ج. این کار به عدالت و صحّت امامت جماعت ضرر نمی زند .

567 - اگر انسان نماز جماعت را به طور کامل درک نکند و به آخر آن برسد و برای درک ثواب آن، تکبیرة الاحرام را گفته وبنشیند و تشهد را با امام بخواند و بعد از سلام او برخیزد و رکعت اول را بخواند، آیا این کار را در تشهد رکعت دوم نمازهایچهار رکعتی هم می تواند انجام دهد؟
ج. این طریق مختص تشهد آخر نماز جماعت و برای درک ثواب جماعت است .

568 - آیا جایز است امام جماعت برای نماز اجرت بگیرد؟
ج. جایز نیست، مگر آن که برای مقدمات حضور در جماعت باشد .

569 - آیا جایز است امام جماعت در یک زمان عهده دار امامت دو نماز (دو نماز عید یا هر نمازی) گردد؟
ج. تکرار نماز جماعت برای یکبار به خاطر مأمومین دیگر در نمازهای یومیه جایز و بلکه مستحبّ است. ولی جواز آن در نمازعید مشکل است .

570 - اگر امام جماعت در رکعت سوم یا چهارم نماز عشا باشد و مأموم در رکعت دوم، آیا بلند قرائت کردن حمد و سوره برمأموم واجب است؟
ج. در فرض سؤال واجب است که حمد و سوره را آهسته بخواند .

571 - در نماز جماعت بعد از سلام ابتدا آیه صلوات بر پیامبر تلاوت می شود و نمازگزاران سه مرتبه صلوات بر محمد و آلمحمد (صلی اﷲ علیهم اجمعین) می فرستند، بعد از آن سه بار تکبیر می گویند و سپس شعارهای سیاسی به صورت دعا وبرائت توسط مؤمنین با صدای بلند داده می شود، آیا این کار اشکال دارد؟
ج. قرائت آیه و ذکر صلوات بر پیامبر و آل او (صلی اﷲ علیهم اجمعین) نه تنها اشکال ندارد بلکه مطلوب بوده و ثواب دارد، ومواظبت بر شعارهای اسلامی و شعار انقلاب اسلامی (تکبیر و ملحقات آن) که یادآور رسالت و اهداف بلند انقلاب اسلامی است،هم مطلوب است .

572 - اگر شخصی در رکعت دوم نماز جماعت به مسجد برسد و بر اثر جهل به مسأله، تشهد و قنوت را که باید در رکعت بعدبه جا آورد، انجام ندهد، آیا نماز وی صحیح است؟
ج. نماز صحیح است. ولی بنا بر احتیاط قضای تشهد را به جا آورد و دو سجده سهو، هم برای ترک تشهد بر او واجب است .

573 - آیا رضایت کسی که در نماز به او اقتدا می شود، شرط است؟ آیا اقتدا به مأموم صحیح است؟
ج. رضایت امام جماعت شرط صحّت اقتدا نیست، و اقتدا به مأموم تا وقتی که نمازش را به جماعت ادامه می دهد، صحیحنیست .

574 - دو نفر که یکی امام است و دیگری مأموم، اقامه نماز جماعت کرده اند. شخص سومی به تصور این که فرد دوم اماماست، به او اقتدا می کند و بعد از نماز می فهمد که وی مأموم بوده نه امام، نماز شخص سوم چه حکمی دارد؟
ج. اقتدا به مأموم صحیح نیست، ولی زمانی که انسان نداند و به او اقتدا کند، اگر در رکوع و سجود به وظیفه نمازگزار منفردعمل کرده، بدین معنی که رکنی را عمداً و یا سهواً کم یا زیاد نکرده باشد، نمازش صحیح است .

575 - کسی که قصدِ خواندن نماز عشا را دارد، آیا می تواند به کسی که نماز مغرب می خواند، اقتدا نماید؟
ج. اشکال ندارد .

576 - آیا عدم رعایت ارتفاع محل نماز امام نسبت به مأمومین، موجب بطلان نماز آن ها می شود یا خیر؟
ج. اگر بلندی جایگاه امام نسبت به جایگاه مأمومین، بیشتر از حدّی باشد که شرعاًً مجاز است، موجب بطلان نماز جماعتاست .

577 - اگر یکی از صف های نماز جماعت به طور کامل از افرادی تشکیل شده باشد که نمازشان قصر است و نماز همه افرادصف بعدی تمام باشد، اگر افراد صف جلو بعد از خواندن دو رکعت نماز فوراً برای خواندن دو رکعت بعدی اقتدا کنند، آیا نمازکسانی که در صف پشت سر آن ها هستند، نسبت به دو رکعت آخر نماز، جماعت باقی می ماند یا فرادی می شود؟
ج. در فرض سؤال که بلافاصله اقتدا می كنند، جماعت باقی می ماند .

578 - اگر مأموم در آخر یکی از دو طرف صف اول نماز ایستاده باشد، آیا می تواند قبل از مأمومینی که بین او و امام ایستادهاند، وارد نماز جماعت شود؟
ج. اگر مأمومینی که بین او و امام ایستاده اند، بعد از این که امام جماعت شروع به نماز کرد، به طور کامل آماده اقتدا نمودنباشند، می تواند به نیت جماعت وارد نماز شود .

579 - کسی که به رکعت سوم نماز جماعت برسد و به خیال این که امام در رکعت اول است، چیزی نخواند، آیا اعاده نماز براو واجب است؟
ج. اگر قبل از رکوع متوجه شود قرائت واجب است، ولی اگر بعد از این که داخل رکوع شد متوجه شود، نماز او صحیح است وچیزی بر او واجب نیست

580 - برای برگزاری نماز جماعت در اداره های دولتی و دبیرستان ها نیاز شدیدی به امام جماعت وجود دارد، و چون غیر ازمن عالم دیگری در منطقه وجود ندارد، مجبور هستم یک نماز را در مکان های مختلف برای سه یا چهار بار به عنوان امام جماعتاقامه کنم و چون همه مراجع نماز جماعت دوم را اجازه می هند، آیا در بیشتر از آن نیت نماز قضای احتیاطی جایز است؟
ج. امامت به نیت نماز قضای احتیاطی صحیح نیست .

581 - یکی از دانشگاه ها اقدام به برگزاری نماز جماعت برای کارمندان خود در یکی از ساختمان های مربوط به دانشگاه که درمجاورت یکی از مساجد شهر قرار دارد، کرده است، با توجه به این که در همان زمان در آن مسجد نماز جماعت اقامه می شود،شرکت در نماز جماعت دانشگاه چه حکمی دارد؟
ج. شرکت در نماز جماعتی که از نظر مأموم واجد شرایط اقتدا و جماعت است، اشکال ندارد، هرچند نزدیک مسجدی باشد که درهمان زمان در آن نماز جماعت برگزار می شود .

582 - آیا نماز خواندن پشت سر امام جماعتی که شغل قضاوت دارد، ولی مجتهد نیست، صحیح است؟
ج. اگر شغل قضاوت او بعد از نصب وی توسط کسی که صلاحیت نصب را دارد، باشد، مانع اقتدا به او در نماز نیست .

583 - آیا کسی که در نماز مسافر مقلد امام خمینی (ره) است، می تواند به امام جماعتی که در آن مسأله مقلد مرجعدیگری است، به خصوص در نماز جمعه، اقتدا نماید؟
ج. اختلاف در تقلید مانع از صحّت اقتدا نیست، ولی اقتدا در نمازی که طبق فتوای مرجع تقلیدِِ مأموم، قصر است و طبق فتوایمرجع تقلیدِ امام جماعت، تمام است، یا بالعکس صحیح نیست .

584 - اگرامام جماعت سهواً بعد از تکبیرةالاحرام به رکوع برود، وظیفه مأموم چیست؟
ج. اگر مأموم بعد از داخل شدن در نماز جماعت و پیش از رفتن به رکوع متوجه شود واجب است که نیت فرادی نموده و حمدو سوره را قرائت کند .

585 - اگر تعدادی از دانش آموزان غیر بالغ مدارس بعد از صف سوم یا چهارم نماز جماعت ایستاده باشند و بعد از آن هاتعدادی از افراد مکلّف ایستاده باشند، نماز مکلفین صف های بعدی چه حکمی دارد؟
ج. در فرض مذکور اشکال ندارد .

586 - آیا تیمّم بدل از غسل نسبت به امام جماعتی که معذور است، برای اقامه نماز جماعت کافی است؟
ج. اگر شرعاً معذور باشد، می تواند با تیمّم بدل از غسل، امام جماعت شود و اقتدا به او اشکال ندارد .