احکام تبیان - پاسخ رهبری معظم به سوالات شرعی - قضاى روزه

808 - هجده روز روزه به علت مسافرت در ماه رمضان برای انجام مأموریت دینی بر عهده ام می باشد، وظیفه من چیست؟آیا قضای آن ها بر من واجب است؟
ج. قضای روزه های ماه رمضان که بر اثر مسافرت از شما فوت شده، واجب است .

809 - اگر کسی برای گرفتن روزه قضای ماه رمضان اجیر شود و بعد از زوال افطار کند، آیا کفّاره بر او واجب است یا خیر؟
ج. کفّاره بر او واجب نیست .

810 - کسانی که در ماه رمضان برای انجام وظیفه دینی در مسافرت هستند و به همین دلیل نمی توانند روزه بگیرند، اگر درحال حاضر بعد از چند سال تأخیر، بخواهند روزه بگیرند، آیا پرداخت کفّاره بر آن ها واجب است؟
ج. اگر قضای روزه ماه رمضان را به علت استمرار عذری که مانع روزه گرفتن است، تا ماه رمضان سال آینده به تأخیر انداختهباشند، قضای روزه هایی که از آنان فوت شده کافی است، و واجب نیست برای هر روزی یک مدّ طعام فدیه بدهند، هرچنداحتیاط در جمع بین قضا و فدیه است. ولی اگر تأخیر در قضای روزه به خاطر سهل انگاری و بدون عذر باشد، جمع بین قضا وفدیه بر آن ها واجب است .

811 - شخصی به مدت ده سال بر اثر جهل نماز نخوانده و روزه نگرفته است، فعلاً توبه نموده و به سوی خدا بازگشته وتصمیم بر جبران آن ها گرفته است، ولی توانایی قضای همه روزه های فوت شده را ندارد و مالی هم ندارد که با آن کفّاره هایشرا بپردازد، آیا صحیح است که فقط به استغفار اکتفا کند؟
ج. قضای روزه های فوت شده در هیچ صورتی ساقط نمی شود، ولی نسبت به کفّاره افطار عمدی روزه ماه رمضان، چنانچه قدرتبر روزه دو ماه و یا اطعام شصت مسکین برای هر روز نداشته باشد، باید به هر تعداد فقیر که قادر است غذا بدهد و احتیاط آناست که استغفار نیز بکند و اگر به هیچ وجه قادر به دادن غذا به فقرا نیست فقط کافی است که استغفار کند یعنی با دل و زبانخود بگوید: »استغفراﷲ (از خداوند بخشایش می طلبم) .«

812 - من به علّت عدم قدرت مالی و بدنی نتوانستم برای انجام کفّاره هایی که بر من واجب شده بود روزه بگیرم و یا بهمساکین اطعام نمایم و در نتیجه، استغفار نمودم لکن به لطف الهی اکنون توان روزه گرفتن یا اطعام نمودن دارم، وظیفه امچیست؟
ج. در فرض مرقوم، انجام کفّاره لازم نیست گر چه احتیاط مستحبّ آن است که انجام داده شود .

813 - اگر شخصی بر اثر جهل به وجوب قضای روزه تا قبل از ماه رمضان سال آینده قضای روزه هایش را به تأخیر اندازد، چهحکمی دارد؟
ج. فدیه تأخیر قضای روزه تا ماه رمضان سال بعد، بر اثر جهل به وجوب آن ساقط نمی شود .

814 - فردی که به مدت صدو بیست روز روزه نگرفته، چه وظیفه ای دارد؟ آیا باید برای هر روز شصت روز روزه بگیرد؟ و آیاکفّاره بر او واجب است؟
ج. قضای آن چه از ماه رمضان از او فوت شده، بر او واجب است، و اگر افطار عمدی و بدون عذر شرعی بوده، علاوه بر قضا،کفّاره هر روز هم واجب است که عبارت است از شصت روز روزه یا اطعام شصت فقیر و یا دادن شصت مدّ طعام به شصتمسکین که سهم هر کدام یک مدّ است .

815 - تقریباً یک ماه روزه گرفته ام به این نیت که اگر روزه ای بر عهده ام باشد قضای آن محسوب شود و اگر روزه ای بر عهدهام نیست به قصد قربت مطلق باشد، آیا این یک ماه روزه به حساب روزه های قضایی که بر ذمّه دارم، محسوب می شود؟
ج. اگر به نیت آن چه که در زمان روزه گرفتن شرعاًً مأمور به آن بوده اید، اعم از روزه قضا یا مستحبّی، روزه گرفته اید و روزهقضا هم برعهده شما باشد، به عنوان روزه قضا محسوب می شود .

816 - کسی که نمی داند چه مقدار روزه قضا دارد و با فرض داشتن روزه قضا روزه مستحبّی بگیرد، اگر معتقد باشد که روزهقضا ندارد، آیا به عنوان روزه قضا محسوب می شود؟
ج. روزه هایی را که به نیت استحباب گرفته به جای روزه قضایی که بر عهده اش هست، محسوب نمی شود .

817 - نظر شریف جناب عالی درباره شخصی که بر اثر جهل به مسأله، عمداً روزه اش را افطار کرده، چیست؟ آیا فقط قضا بر اوواجب است یا این که کفّاره هم باید بدهد؟
ج. اگر به سبب بی اطلاعی از حکم شرعی، کاری را انجام دهد که روزه را باطل می کند ـ مثل این که نمی دانست خوردن دارونیز مانند سایر خوردنی ها روزه را باطل می کند و در روز ماه رمضان دارو خورد ـ روزه اش باطل است و باید آن را قضا کند ولیکفّاره بر او واجب نیست.

818 - کسی که در اوائل سن تکلیف بر اثر ضعف و عدم توانایی، نتوانسته روزه بگیرد، آیا فقط قضا بر او واجب است یا قضا وکفّاره با هم بر او واجب است؟
ج. اگر گرفتن روزه برای او حرجی نبوده و عمداًً افطار کرده، علاوه بر قضا، کفّاره نیز بر او واجب است و اگر خوف داشته باشدکه اگر روزه بگیرد مریض شود، فقط قضای روزه ها بر عهده او می باشد .

819 - کسی که تعداد روزهایی که روزه نگرفته و مقدار نمازهایی را که نخوانده نمی داند، وظیفه اش چیست؟ کسی هم کهنمی داند روزه اش را بر اثر عذر شرعی افطار کرده و یا عمداً آن را خورده است، چه حکمی دارد؟
ج. جایز است که به قضای آن مقدار از نماز و روزه هایش که یقین به فوت آن ها دارد، اکتفا نماید، و در صورت شک در افطارعمدی کفّاره واجب نیست .

820 - اگر شخصی که در ماه رمضان روزه دار است، در یکی از روزها برای خوردن سحری بیدار نشود و لذا نتواند روزه را تا غروبادامه دهد و در وسط روز حادثه ای برای او اتفاق بیفتد و روزه را افطار کند، آیا یک کفّاره بر او واجب است یا کفّاره جمع؟
ج. اگر روزه را تا حدی ادامه دهد که روزه بر اثر تشنگی و گرسنگی برای او حرجی شود و در نتیجه آن را افطار نماید، فقط قضابر او واجب است و کفّاره ای ندارد .

821 - اگر شک کنم در این که اقدام به گرفتن قضای روزه هایی را که بر عهده ام بوده، کرده ام یا خیر تکلیف من چیست؟
ج. اگر یقین به اشتغال قبلی ذمّه خود دارید، واجب است به مقداری که موجب یقین به انجام تکلیف می شود، روزه قضابگیرید .

822 - کسی که هنگام بلوغ فقط یازده روز از ماه رمضان را روزه گرفته و یک روز را هم در موقع ظهر افطار کرده و در مجموعهجده روز روزه نگرفته است، و در مورد آن هجده روز نمی دانسته که با ترک عمدی روزه کفّاره بر او واجب است، چه حکمیدارد؟
ج. اگر روزه ماه رمضان را از روی عمد و بدون عذر شرعی افطار کرده، باید علاوه بر قضا، کفّاره هم بدهد اعم از این که هنگامخوردن روزه عالم به وجوب کفّاره و یا جاهل به آن باشد .

823 - اگر پزشک به بیماری بگوید که روزه برای شما ضرر داد و او هم روزه نگیرد، ولی بعد از چند سال بفهمد که روزه برای ویضرر نداشته و پزشک در تشخیص خود اشتباه کرده است، آیا قضا و کفّاره بر او واجب است؟
ج. اگر از گفته پزشک متخصص و امین و یا از منشأ عقلایی دیگر، خوف از ضرر پیدا کند و روزه نگیرد، فقط قضا بر او واجباست.