احکام تبیان - پاسخ رهبری معظم به سوالات شرعی - مسائل متفرقه امر به معروف و نهى از منكر

1077 - خواهرم مدتی است با مردی ازدواج کرده که نماز نمی خواند و چون همیشه در جمع ما حضور دارد، مجبور به صحبتو معاشرت با وی هستم و گاهی بنا به درخواست خودش او را در بعضی از کارها کمک می کنم، سؤال من این است که آیاشرعاً برای من سخن گفتن با وی و معاشرت و یاری کردن او جایز است؟ و نسبت به او چه تکلیفی دارم؟
ج. بر شما به جز مداومت بر امر او به معروف و نهی وی از منکر، در صورت تحقق شرایط آن، چیزی واجب نیست، و معاشرت ویاری کردن او اگر سبب تشویق بیشتر او بر ترک نماز نباشد، اشکال ندارد .

1078 - اگر رفت و آمد و معاشرت علمای اعلام با ظالمین و سلاطین جور باعث کاهش ظلم شان شود، آیا جایز است یا خیر؟
ج. اگر برای عالم در این موارد ثابت شود که ارتباط او با ظالم منجر به منع ظلم او می شود و در نهی وی از منکر مؤثر است ویا مسأله مهمی مستلزم اهتمام و پیگیری آن نزد ظالم باشد، اشکال ندارد .

1079 - چند سالی است که ازدواج کرده ام و به مسائل شرعی و امور دینی اهمیت فراوانی می دهم و مقلد امام راحل (قدّسسرّه) هستم، ولی متأسفانه همسرم به مسائل دینی اهمیت چندانی نمی دهد، گاهی بعد از مشاجره لفظی، یک بار نماز میخواند، ولی باز دوباره ترک می کند و این رفتار او مرا بسیار رنج می دهد، وظیفه من در برابر او چیست؟
ج. وظیفه شما فراهم نمودن زمینه اصلاح او به هر وسیله ممکن است، و باید از هرگونه خشونت که حاکی از بداخلاقی وناسازگاری شما باشد، خودداری کنید، و اطمینان داشته باشید که شرکت در مجالس دینی و رفت و آمد با خانواده های متدینتأثیر بسیار زیادی در اصلاح او دارد .

1080 - اگر مرد مسلمانی با استناد به قرائنی اطلاع پیدا کند که همسرش با این که چندین فرزند دارد، به طور پنهانی مرتکباعمال خلاف عفت می شود، ولی دلیل شرعی برای اثبات آن مثل شاهدی که حاضر به شهادت دادن باشد، در اختیار ندارد. باتوجه به این که فرزندان او تحت تربیت چنین زنی هستند، رفتار وی با او چگونه باید باشد؟ در صورت شناسایی فرد یا افرادیکه مرتکب این عمل شنیع و مخالف احکام الهی شده اند، با توجه به این که ادلّه قابل ارائه به دادگاه شرعی بر علیه شان وجودندارد، چگونه باید با آنان برخورد کرد؟
ج. واجب است از سوء ظن و استناد به قرائن و شواهد ظنی اجتناب شود، و در صورت احراز ارتکاب فعلی که شرعاًً حرام است،جلوگیری از آن از طریق تذکر و نصیحت و نهی از منکر واجب است، و اگر نهی از منکر مؤثر نباشد، در صورت وجود دلائل اثباتکننده، می توان به مراجع قضایی مراجعه کرد .

1081 - آیا دختر می تواند پسر جوانی را راهنمایی کرده و با رعایت موازین اسلامی به او در درس و غیر آن کمک کند؟
ج. در فرض سؤال اشکال ندارد، ولی باید از فریب و وسوسه های شیطانی جداًً پرهیز شود، و احکام شرع در این رابطه مانندخلوت نکردن با اجنبی مراعات گردد .

1082 - اگر کارکنان ادارات و مؤسسات در محل کار خود ارتکاب تخلّفات اداری و شرعی را توسط مسئولین مافوق مشاهدهکنند، چه وظیفه ای دارند؟ اگر کارمندی خوف داشته باشد که در صورت مبادرت به نهی از منکر ضرری از طرف مسئولین بالاترمتوجه او شود، آیا تکلیف از او ساقط می شود؟
ج. اگر شرایط امر به معروف و نهی از منکر وجود داشته باشد، باید امر به معروف و نهی از منکر کنند، در غیر این صورتتکلیفی در آن مورد ندارند. همچنین با وجود خوف از ضرر قابل توجه هم تکلیف از آنان ساقط می شود، این حکم در مواردیاست که حکومت اسلامی حاکم نباشد. ولی با وجود حکومت اسلامی که اهتمام به اجرای این فریضه الهی دارد، بر کسی که قادر بر امر به معروف و نهی از منکر نیست، واجب است که نهادهای مربوطه را که از طرف حکومت برای این کار اختصاص یافته اند،مطلع نماید و تا کنده شدن ریشه های فاسد که فسادآور هم هستند، موضوع را پیگیری کند .

1083 - اگر در یکی از اداره های دولتی اختلاس از بیت المال صورت بگیرد و این اختلاس استمرار داشته باشد و شخصی اینتوانایی را در خود ببیند که اگر مسئولیت آن اداره را بر عهده بگیرد، می تواند این وضع را اصلاح کند، و این کار هم فقط از طریقدادن رشوه به یکی از کسانی که مسئول آن هستند، امکان پذیر است، آیا دادن رشوه برای جلوگیری از اختلاس در بیت المال،که در حقیقت دفع افسد به فاسد است، جایز است یا خیر؟
ج. وظیفه اشخاصی که از تخلّفات قانونی مطلع می شوند، نهی از منکر با رعایت شرایط و ضوابط شرعی آن است، و توسل بهرشوه و راه های غیرقانونی برای هر عملی هرچند به منظور جلوگیری از فساد، جایز نیست. البته، با فرض وقوع چنین عملِخلافِِ شرع و قانون در کشوری که نظام اسلامی بر آن حاکم است، وظیفه مردم به مجرد عجز شخصی از امر به معروف و نهی ازمنکر ساقط نمی شود، بلکه واجب است که به نهادهای مربوط اطلاع داده و موضوع را پیگیری نمایند .

1084 - آیا منکرات امور نسبی هستند تا با مقایسه محیط دانشگاه مثلاً با محیط های بدتر از آن، نهی از منکر نسبت به بعضیاز منکرات ترک شود و جلوی آن به دلیل این که نسبت به سایر منکرات حرام و منکر محسوب نمی شود، گرفته نشود؟
ج. منکرات از این جهت که منکر هستند، فرقی بین آن ها نیست، ولی در عین حال ممکن است که بعضی از آن ها در مقایسهبا منکرات دیگر دارای حرمت شدیدتری باشد. به هرحال نهی از منکر برای کسی که شرایط آن را احراز کرده، یک وظیفه شرعیاست و ترک آن جایز نیست، و در این حکم بین منکرات و محیط های دانشگاهی و غیر دانشگاهی تفاوتی وجود ندارد .

1085 - مشروبات الکلی که در حوزه های مأموریتی متخصصینِِ بیگانه که گاهی در بعضی از مؤسسات کشور اسلامی کار میکنند، یافت می شود و آن را در منازل یا محل اختصاصی سکونت خود تناول می کنند، و همچنین آماده کردن گوشت خوک وخوردن آن توسط آنان چه حکمی دارد؟ و ارتکاب اعمال منافی عفت و ارزش های حاکم بر مردم، توسط آنان دارای چه حکمیاست؟ مسئولین کارخانه ها و اشخاصی که با آنان در ارتباط هستند، چه تکلیفی دارند؟ بعد از اعلام به مسئولین کارخانه ها ونهادهای مربوطه در آن استان، اگر هیچ گونه اقدامی انجام ندهند، تکلیف چیست؟
ج. بر مسئولین مربوطه واجب است که به آنان دستور دهند که از تظاهر به اموری مثل شرابخواری، خوردن گوشت های حرامخودداری کنند و آنان را از خوردن علنی آن ها منع نمایند. ولی اموری که با عفت عمومی منافات دارد، به هیچ وجه نباید به آناناجازه انجام آن داده شود. به هر حال، از طرف مسئولین مربوطه باید تدابیر مناسبی در این باره اتخاذ شود .

1086 - بعضی از برادران برای امر به معروف و نهی از منکر و نصیحت و ارشاد به مکان هایی می روند که ممکن است زنانبی حجاب در آن جا حضور داشته باشند، آیا از آن جا که برای امر به معروف به آن جا رفته اند، نگاه کردن به زنهای بی حجاببرای آنان جایز است؟
ج. نگاهِِ اول اگر بدون قصد باشد، اشکال ندارد، ولی نگاه عمدی به غیر از صورت و دست ها تا مچ جایز نیست، هرچند به قصدامر به معروف باشد .

1087 - وظیفه جوانان مؤمن در دانشگاه های مختلط در برابر مفاسدی که در بعضی از آن مکان ها مشاهده می کنند،چیست؟
ج. بر آنان واجب است که ضمن دوری جستن از ابتلا به مفاسد، در صورت تمکن و تحقق شرایط امر به معروف و نهی از منکرمبادرت به انجام این فریضه کنند .