احکام شرعی - احکام قسم خوردن - تطابق با فتوای آیت الله العظمی خویی

2670 - اگر قسم بخورد که کاری را انجام دهد یا ترک کند، مثلا قسم بخورد که روزه بگیرد یا دود استعمال نکند، چنانچه عمدا مخالفت کند باید کفاره بدهد یعنی یک بنده آزاد کند یا ده فقیر را سیر کند یا آنان را بپوشاند و اگر اینها رانتواند باید سه روز روزه بگیرد. ( و بايد پي در پي باشد.)

2671 - قسم چند شرط دارد: اول : کسی که قسم می خورد باید بالغ و عاقل باشد، ( و از روي قصد و اختيار قسم بخورد، پس قسم خوردن بچه و ديوانه ومست و...)و اگر می خواهد راجع به مال خودش قسم بخورد، باید در حال بالغ شدن سفیه نباشدو حاکم شرع او را از تصرف در اموالش منع نکرده باشد، و از روی قصد و اختیار قسم بخورد پس قسم خوردن بچه و دیوانه و مست و کسی که مجبورش کرده اند، درست نیست و همچنین است اگر در حال عصبانی بودن بی قصد قسم بخورد. دوم : کاری را که قسم می خورد انجام دهد، باید حرام و مکروه نباشد و کاری را که قسم می خورد ترک کند،باید واجب و مستحب نباشد، و اگر قسم بخورد که کار مباحی را به جا آورد، بایدترک آن در نظر مردم بهتر از انجامش نباشد، و نیز اگر قسم بخورد کار مباحی راترک کند، باید انجام آن در نظر مردم بهتر از ترکش نباشد. سوم : به یکی از اسامی خداوند عالم قسم بخورد که به غیر ذات مقدس او گفته نمی شود، مثل خدا و الله ونیز اگر به اسمی قسم بخورد که به غیر خدا هم می گویند، ولی به قدری به خداگفته می شود که هر وقت کسی آن اسم را بگوید، ذات مقدس حق در نظر می آید، مثل آن که به خالق و رازق قسم بخورد، صحیح است ، ( بلكه احتياط وجوبي در غير اين صورت هم عمل به قسم است . چهارم ...) بلکه اگر به لفظی قسم بخورد که بدون قرینه خدا بنظر نمی آید، ولی او قصد خدا را کند بنابر احتیاط، باید به آن قسم عمل نماید. چهارم : قسم را به زبان بیاورد و اگر بنویسد یا در قلبش آن را قصد کندصحیح نیست ولی آدم لال اگر با اشاره قسم بخورد صحیح است . پنجم : عمل کردن به قسم برای او ممکن باشد و اگر موقعی که قسم می خورد ممکن باشد ( و بعدا از عمل به آن عاجز شود، از وقتي كه عاجز مي شود قسم او به هم مي خورد و همچنين است اگر عمل كردن به نذر يا قسم يا عهد به قدري مشقت پيدا كندكه نشود آن را تحمل كرد.) و بعد تا آخر وقتی که برای قسم معین کرده عاجز شود یا برایش مشقت داشته باشد، قسم او از وقتی که عاجزشده به هم می خورد.

2672 - اگر پدر از قسم خوردن فرزند جلوگیری کند یا شوهر از قسم خوردن زن جلوگیری نماید، قسم آنان صحیح نیست .

2673 - اگر فرزند بدون اجازه پدر، و زن بدون اجازه شوهر قسم بخورد، ( پدر و شوهر مي توانند قسم آنان را به هم بزنند، بلكه ظاهر آن است كه قسم آنها بدون اجازه پدر يا شوهر منعقد نمي شود، و همچنين است حكم كنيز و بنده نسبت به مولايشان .) قسم آنان بعید نیست صحیح نباشد، لیکن نباید احتیاط را ترک کنند.

2674 - اگر انسان از روی فراموشی یا ناچاری ( يا غفلت ...) به قسم عمل نکند، کفاره براو واجب نیست و همچنین است اگر مجبورش کنند که به قسم عمل ننماید و قسمی که آدم وسواسی می خورد مثل اینکه می گوید: "والله الان مشغول نماز می شوم " و به واسطه وسواس مشغول نماز نمی شود اگر وسواس او طوری باشد که بی اختیار به قسم عمل نکند،کفاره ندارد.

2675 - کسی که قسم می خورد اگر حرف او راست باشد قسم خوردن او مکروه است ،و اگر دروغ باشد، حرام و از گناهان بزرگ می باشد، ولی اگر برای این که خودش یا مسلمان دیگری را از شر ظالمی نجات دهد، قسم دروغ بخورد اشکال نداردبلکه گاهی واجب می شود، ( اما اگر بتواند توريه كند يعني موقع قسم خوردن طوري نيت كند كه دروغ نشود، بهتر اين است كه توريه نمايد مثلا اگر ظالمي بخواهد، كسي را اذيت كند و ازانسان بپرسد كه او را ديده اي و انسان يك ساعت قبل او را ديده باشد، بگويد او رانديده ام ، و قصد كند كه از پنج دقيقه پيش نديده ام .) و این جور قسم خوردن غیر از قسمی است که در مسایل پیش گفته شد.