احکام شرعی - نمازهای واجب/ - نمازهای واجب یومیه/ - وقت نماز مغرب و عشا - تطابق با فتوای آیت الله العظمی خویی

735 - ( احتياط واجب آن است كه قبل از اينكه سرخي طرف مشرق - كه بعد ازغروب آفتاب پيدا مي شود - از بالاي سر انسان بگذرد، نماز مغرب را بجا نياورد.) مغرب موقعی است که سرخی طرف مشرق که بعد از غروب آفتاب پیدامی شود، از بین برود.

736 - (وقت نماز مغرب و عشا براي شخص مختار تا نيمه شب ادامه دارد. و امابراي شخص مضطر - كه يا از روي فراموشي يا به سبب خواب يا حيض و مانند اينهانماز را پيش از نيمه شب نخوانده - وقت نماز مغرب و عشا تا طلوع فجر ادامه دارد. ولي در هر صورت در حال التفات ترتيب بين آن دو معتبر است ، يعني نمازعشا در صورتي كه با التفات ، قبل از نماز مغرب خوانده شود، باطل است . مگر اينكه از وقت بيش از مقدار اداي نماز عشا نمانده باشد، كه در اين صورت لازم است نمازعشا را قبل از نماز مغرب بخواند. و اگر كسي اشتباها نماز عشا را پيش از نمازمغرب بخواند و بعد از نماز ملتفت شود، نمازش صحيح است و بايد نماز مغرب رابعد از آن بجا آورد. (توضيح : نظر آيةالله خويي با استفاده از رساله فارسي ومنهاج الصالحين ، اعداد الفرائض و نوافلها، الفصل الثاني ، قبل از مسأله 501 نوشته شده است .)) نماز مغرب و عشا هر کدام وقت مخصوص و مشترکی دارند:وقت مخصوص نماز مغرب از اول مغرب است تا وقتی که از مغرب به اندازه خواندن سه رکعت نماز بگذرد که اگر کسی مثلا مسافر باشد و تمام نماز عشا را سهوا در این وقت بخواند، احتیاط مستحب آن است که بعداز نماز مغرب ، نماز عشا را دوباره بخواند. و وقت مخصوص نماز عشا موقعی است که به اندازه خواندن نماز عشا به نصف شب مانده باشد که اگر کسی تا این موقع نماز مغرب را عمدا نخواند، باید اول نماز عشا و بعد از آن نماز مغرب را بخواند. و بین وقت مخصوص نماز مغرب ووقت مخصوص نماز عشا، وقت مشترک نماز مغرب و عشا است ، که اگر کسی در این وقت اشتباها نماز عشا را پیش از نماز مغرب بخواند و بعداز نماز ملتفت شود،نمازش صحیح است و باید نماز مغرب را بعد از آن بجا آورد.

737 - وقت مخصوص و مشترک که معنی آن در مسأله پیش گفته شد، برای اشخاص فرق می کند. مثلا اگر به اندازه خواندن دو رکعت نماز از اول ظهر بگذرد، وقت مخصوص نماز ظهر کسی که مسافر است ، تمام شده و داخل وقت مشترک می شود. و برای کسی که مسافر نیست ، باید به اندازه خواندن چهار رکعت نماز بگذرد. ( اين مسأله در رساله آيةالله خويي ذكر نشده است .)

738 - اگر پیش از خواندن نماز مغرب ، سهوا مشغول نماز عشا شود و در بین نمازبفهمد که اشتباه کرده ، چنانچه به رکوع رکعت چهارم نرفته است ، باید نیت رابه نماز مغرب برگرداند و نماز را تمام کند و بعد نماز عشا را بخواند. و اگر به رکوع رکعت چهارم رفته ( بايد نماز را بهم زند و بعد از خواندن نماز مغرب ، نماز عشا را بجاآورد.) باید نماز را تمام کند، بعد نماز مغرب را بخواند. اما اگر تمام آنچه را خوانده ، در وقت مخصوص نماز مغرب خوانده باشد و پیش از رکوع رکعت چهارم یادش بیاید، باید نیت را به نماز مغرب برگرداند و نماز راتمام کند و بعد از آن عشا را بخواند. ولی احتیاط مستحب آن است که بعد از نمازعشا، دوباره نماز مغرب و عشا را بخواند و این احتیاط خیلی خوب است .

739 - آخر وقت نماز عشا ( آيةالله خويي در منهاج الصالحين ، اعداد الفرائض و نوافلها و مواقيتها،قبل از مسأله 501، قيد "براي شخص مختار" را ذكر فرموده اند.) نصف شب است . ( و شب از اول غروب است تا اول آفتاب . بنابر اين 12 ساعت بعد از ظهرشرعي ، آخر وقت نماز مغرب و عشا است .) و احتیاط واجب آن است که برای نماز مغرب و عشا و مانند اینها، شب را از اول غروب تا اذان صبح حساب کرد، و برای نماز شب و مانند آن تا اول آفتاب حساب نمایند.

740 - اگر از روی معصیت یا به واسطه عذری نماز مغرب یا نماز عشا را تانصف شب نخواند، بنابر احتیاط واجب باید تا قبل از اذان صبح بدون اینکه نیت ادا و قضا کند، بجا آورد.