احکام شرعی - احکام مالی که انسان آن را پیدا میکند - تطابق با فتوای آیت الله العظمی صافی

2564 - ( مال گم شده را كه انسان پيدا مي كند و از قسم حيوان نيست ، اگر نشانه اي نداشته باشد كه به واسطه آن صاحبش معلوم شود، و قيمت آن كمتراز يك درهم "6/12نقره سكه دار" نباشد، بنابر احتياط لازم بايد از طرف صاحبش صدقه بدهد.) مالی که انسان پیدا می کند اگر نشانه ای نداشته باشد که به واسطه آن صاحبش معلوم شود احتیاط واجب آن است که از طرف صاحبش صدقه بدهد.

2565 - اگر مالی پیدا کند که نشانه دارد و قیمت آن از 6/12 نخود نقره سکه دار کمتر است ، چنانچه صاحب آن معلوم باشد و انسان نداند راضی است یا نه ،نمی تواند بدون اجازه او بردارد، و اگر صاحب آن معلوم نباشد، می تواند به قصداین که ملک خودش شود بردارد، ( و احتياط واجب آن است كه هر وقت صاحبش پيدا شد، اگر عين مال باقي است ، آن را به صاحبش رد كند، و اگر عين از بين رفته ، عوض لازم نيست .) و در این صورت اگر تلف شود، نباید عوض آن را بدهد، بلکه اگر قصد ملک شدن هم نکرده و بدون تقصیر او تلف شود، دادن عوض بر او واجب نیست .

2566 - هرگاه چیزی که پیدا کرده نشانه ای دارد که به واسطه آن می تواند صاحبش راپیدا کند اگر چه صاحب آن ( سني يا كافري است كه اموالش محترم است ، در صورتي كه قيمت آن چيزبه مقدار يك درهم برسد بايد از روزي كه آن را پيدا كرده ، تا يك سال در محل اجتماع مردم اعلان كند.) کافری باشد که در امان مسلمانان است در صورتی که قیمت آن چیز به "6/12" نخود نقره سکه دار برسد ( بايد از روزي كه آن را پيدا كرده تا يك سال در جاهايي كه مردم اجتماع مي كنند اعلان كند و لازم نيست كه هر روز اعلان كند بلكه اگر تا يك سال طوري بگويدو اعلان كند كه مردم بگويند اعلان مي كند، كافي است .) باید اعلان کند و چنانچه ازروزی که آن را پیدا کرده تا یک هفته هر روزی و بعد تا یک سال هفته ای یک مرتبه در محل اجتماع مردم اعلان کند کافی است .

2567 - اگر انسان خودش نخواهد اعلان کند، می تواند به کسی که اطمینان داردبگوید از طرف او اعلان نماید.

2568 - اگر تا یک سال اعلان کند و صاحب مال پیدا نشود ( در صورتي كه آن مال را در غير حرم مكه پيدا كرده باشد، مي تواند...) می تواند آن رابرای خود بردارد به قصد این که هر وقت صاحبش پیدا شد به او بدهد ولی احتیاطمستحب آن است که از طرف صاحبش صدقه بدهد. ( و اگر آن مال را در حرم پيدا كرده باشد، بنابر احتياط واجب آن راصدقه بدهد.)

2569 - اگر بعد از آن که یک سال اعلان کرد و صاحب مال پیدا نشد، مال را برای صاحبش نگهداری کند و از بین برود، چنانچه در نگهداری آن کوتاهی نکرده و تعدی یعنی زیاده روی هم ننموده ، ضامن نیست ، ولی اگر از طرف صاحبش صدقه داده باشد یا برای خود برداشته باشد، در هر صورت ضامن است .

2570 - کسی که مالی را پیدا کرده اگر عمدا به دستوری که گفته شد اعلان نکند،گذشته از این که معصیت کرده ، باز هم واجب است اعلان کند.

2571 - اگر بچه نابالغ چیزی پیدا کند، ولی او باید اعلان نماید.

2572 - اگر انسان در بین سالی که اعلان می کند از پیدا شدن صاحب مال ناامید شود،( و بخواهد آن را صدقه بدهد يا تملك نمايد، اشكال ندارد.) احتیاط واجب آن است که آن را صدقه بدهد.

2573 - اگر در بین سالی که اعلان می کند، مال از بین برود، چنانچه در نگهداری آن کوتاهی کرده یا تعدی یعنی زیاده روی کرده باشد، باید عوض آن را به صاحبش بدهد، و اگر کوتاهی نکرده و زیاده روی هم ننموده ، چیزی بر او واجب نیست .

2574 - اگر مالی را که نشانه دارد و قیمت آن به 6/12 نخود نقره سکه دار می رسددر جایی پیدا کند که معلوم است به واسطه اعلان صاحب آن پیدا نمی شود، می توانددر روز اول آن را از طرف صاحبش صدقه بدهد و چنانچه صاحبش پیدا شود و به صدقه دادن راضی نشود، باید عوض آن را به او بدهد و ثواب صدقه ای که داده ، مال خود او است .

2575 - اگر چیزی را پیدا کند و به خیال این که مال خود اواست بردارد، بعدبفهمد مال خودش نبوده ، باید تا یک سال اعلان نماید. ( و همچنين است اگر مثلا پاي خود را به گمشده بزند و آن را از جاي خودش حركت دهد.)

2576 - لازم نیست موقع اعلان جنس چیزی را که پیدا کرده بگوید ( بلكه به نحوي كه در نظر عرف صدق تعريف كند، كه كسي كه مال را گم كرده است ، ملتفت شود اگرچه بگويد چيزي پيدا كرده ام ، كافي است .) بلکه همین قدر که بگوید چیزی پیدا کرده ام ، کافی است .

2577 - اگر کسی چیزی را پیدا کند و دیگری بگوید مال من است ، در صورتی بایدبه او بدهد که نشانه های آن را بگوید ( ولي لازم نيست نشانه هايي را كه بيشتر اوقات صاحب مال هم ملتفت آنهانيست ، بگويد.) و یقین پیدا کند که مال او است ، ولی اگرذکر نشانه ها فقط موجب گمان مالک بودنش باشد، مخیر است که به او بدهد یا ازدادن به او خودداری نماید.

2578 - اگر قیمت چیزی که پیدا کرده به 6/12 نخود نقره سکه دار برسد، چنانچه اعلان نکند و در مسجد یا جای دیگری که محل اجتماع مردم است بگذارد و آن چیزاز بین برود یا دیگری آن را بردارد، کسی که آن را پیدا کرده ضامن است .

2579 - هرگاه چیزی پیدا کند که اگر بماند فاسد می شود، ( بايد قيمت آن را معين كند يا براي خودش بردارد و يا به ديگري بفروشدو پولش را براي صاحبش نگهدارد و احتياط لازم آن است كه اين كار با اذن حاكم شرع يا وكيل او باشد، و در هر دو صورت وجوب اعلان تا يك سال ساقط نمي شود، و اگر تايك سال صاحبش پيدا نشد، مي تواند در ثمن تصرف كند و يا آن را از طرف صاحبش صدقه بدهد و هر وقت صاحب مال پيدا شود، بايد عوض ثمن و يا قيمتي را كه به عهده گرفته و مال را براي خود برداشته به او رد كند، بلي اگر ثمن را صدقه داده باشد وصاحب مال به صدقه راضي شود، چيزي بر او نيست .) باید تا مقداری که ممکن است آن را نگهدارد، بعد قیمت کند و خودش بردارد یا بفروشد و پولش رنگهدارد، و احتیاط مستحب آن است که در فروش آن به خودش یا به دیگری از حاکم شرع ، در صورت امکان ، اجازه بگیرد و در هر صورت باید تعریف تا یک سال را ادامه دهد تا اگر صاحب آن پیدا شد، پول را به او تسلیم کند و اگر صاحب آن پیدا نشد ازطرف او صدقه بدهد، و احتیاط واجب آن است که برای صدقه دادن از حاکم شرع اجازه بگیرد.

2580 - اگر چیزی را که پیدا کرده موقع وضو گرفتن و نماز خواندن همراه او باشد، در صورتی که قصدش این باشد که صاحب آن را پیدا کند، اشکال ندارد.

2581 - اگر کفش او را ببرند و کفش دیگری به جای آن بگذارند، چناچه بداندکفشی که مانده مال کسی است که کفش او را برده ، ( مي تواند به جاي كفش خودش بردارد به شرط آن كه قيمت آن از كفش خودش بيشتر نباشد، ولي اگر قيمتش بيشتر باشد و از دسترسي به صاحبش نااميد باشد، حكم مجهول المالك را دارد، و اگر بخواهد آن را بردارد، بايد با اذن حاكم شرع وپرداخت زيادي قيمت به حاكم شرع باشد، چنانكه مي تواند زيادي قيمت را با اذن حاكم شرع از طرف صاحبش صدقه بدهد، و اگر احتمال دهد كفشي كه مانده مال كسي نيست كه كفش او را برده ، در صورتي كه قيمت آن از 6/12 نخود نقره سكه دار كمترباشد و مأيوس از دسترسي به صاحبش باشد، احتياطا آن را به حكم مجهول المالك عمل نمايد، و اگر بيشتر باشد، تا يك سال اعلان كند، و بعد از يك سال ، احتياطااز طرف صاحبش صدقه بدهد.) در صورتی که از پیدا شدن صاحبش مأیوس و یا برایش مشقت داشته باشد، می تواند به جای کفش خودش بردارد.ولی اگر قیمت آن از کفش خودش بیشتر باشد، باید هر وقت صاحب آن پیدا شد زیادی قیمت را به او بدهد، و چنانچه از پیدا شدن او ناامید شود، باید با اجازه حاکم شرع زیادی قیمت را از طرف صاحبش صدقه بدهد، و اگر احتمال دهد کفشی که مانده ،مال کسی نیست که کفش او را برده ، باید با آن معامله مجهول المالک نماید یعنی از صاحبش تفحص کند و چنانچه از پیدا کردن او مأیوس شود، از طرف او به فقیرصدقه بدهد.

2582 - اگر مالی را که کمتر از 6/12 نخود نقره سکه دار ارزش دارد پیدا کندو از آن صرف نظر نماید و در مسجد یا جای دیگر بگذارد، چنانچه کسی آن را بردارد، برای او حلال است .