15 ربیع الثانی
زندانى شدن محمدبن قاسم علوى در نزد معتصم (219 ق)
"محمد بن قاسم بن عمر بن علی بن الحسین(ع) "، که نَسَبش با چهار واسطه، به "امام علی بن ابی‌‌طالب (ع)" می‌‌رسد و بدین منظور به محمد بن قاسم علوی شهرت پیدا کرد، در عصر "معتصم عباسی" با خراسانیان همراه شد و بر علیه حاکمان معتصم در منطقه خراسان ، اقدام به قیام نمود وی در آغاز، در "جوزجان" (1) مقیم شد و مردم آن ناحیه را به "الرضا من آل محمد" دعوت کرد و گروهی بسیار، دعوتش را اجابت کردند.
در آن زمان، از جانب معتصم بالّله )هشتمین خلیفه عباسی ( در خراسان و شرق عالم اسلام، عبدالله بن طاهر حکومت می‌‌راند و سیطره کاملی برمنطقه داشت .
بدین جهت ، وجود این سید علوی را در آن ناحیه برنمی تافت و به حاکمان محلی و سرداران نظامی خویش دستور داد که با وی مبارزه کرده و نهضتش را خاموش گردانند.
فشارهای روزافزون و تندروی‌‌های حاکمان محلی و سرداران نظامی عبدالله بن طاهر، مردم را به جوش و خروش آورد و آنان را در "طالقان"، به رهبری "محمد بن قاسم علوی" وادار به قیام و شورش سراسری و علنی نمود.
از آن پس، میان یاران سید علوی و سپاهیان عبدالله بن طاهر، درگیری‌‌های متعددی به وقوع پیوست و لی به خاطر برتری نیروهای عبدالله بن طاهر و ضعف انقلابیون، محمد ناچار شد از جوزجان و طالقان )که هم اکنون در خاک کشور افغانستان قرار دارند( به "نسا" مهاجرت کند.
عامل نسا که از مهاجرت محمد با خبر شده بود، طی عملیاتی وی را دستگیر و به نزد عبدالله بن طاهر فرستاد.
عبدالله بن طاهر نیز وی را در غل و زنجیر کرد و به نزد معتصم عباسی در بغداد ارسال نمود.
محمد بن قاسم در نیمه ربیع‌الآخر و به قولی در نیمه ربیع الاول سال 219 قمری بر معتصم وارد شد و معتصم وی را در نزد "مسرور کبیر"، در جایگاهی تنگ و تاریک زندانی نمود و بر وی بسیار سخت گرفت.
پس از سه روز، وی را از سلول انفرادی و جایگاه تنگ و طاقت فرسا بیرون آورد و در اتاقی دیگر زندانی نمود.
محمد بن قاسم در زندان معتصم، شب و روز را سپری می‌‌کرد و از درد و ناراحتی می‌‌نالید و به نقل مورخان اهل سنت، در شب عید فطر که همگی مشغول جشن و شادمانی بوده و از وی غافل بودند، از زندان گریخت و خود را از بند دژخیمان عباسی رهانید.
امّا کسی ندانست که وی، چگونه گریخت، به کجا رفت، زندگی او چگونه بود و یا به دست چه کسی کشته شد.
(2)
ولی بی‌‌تردید، فرار وی از زندان، نقشه خود دستگاه خلافت بود، تا از این راه وی را سر به نیست کرده و بدون این که حساسیتی در میان مخالفان خود به وجود آورند، وی را از سر راه خویش بردارند.
برخی معتقدند که وی را در همان جا مسموم کرده و با زهر جفا شهیدش نمودند.
(3)
1- هم اکنون در کشور افغانستان قرار دارد.
2- البدایة و النهایة، ج 1، ص 309؛ تاریخ ابن خلدون، ج 2، ص 398
3- مروج الذهب، ج 4، ص 61